Aruoba - Yakın
Siyah ve Beyaz Gece
Genet:
“ O, kendini bir sokak lambasına asacak cesarete sahipti!”
Gece, sokaklarda uzun uzun yürümüş nerval, kendini bir sokak lambasının direğine asmadan önce, gece siyah ve beyaz geçecek, beni beklemeyin demiş.
Fotoğraf / Yazı
Fotoğraf çekmek, şimdiki zamanın o an uçup gidecek gerçekliğini tutmak, bir yandan da aynı an’da birikmiş bütün geçmiş zamanları zaptetmek anlamına geliyor. Bir fotoğraf karesine sıkışan her gerçeklik kesiti, o fotoğrafı okumaya kalkışacak kişinin sözkonusu karenin çerçevesine giren öğelerle ilişkisine sıkısıkıya bağlı. Eskişehir’de çektiğim fotoğrafları kimse benim gibi okumayacak, okuyamayacak. Biricik anın biricik okunuşu. Tek tesellim fotoğraf çekerken fotoğraflarımın çekilmiş olması. Aynı anın iki yüzü içiçe geçtiğinde, iki sonsuzluk biribirilerine çarpar, onların çarpışmasından üçüncü bir sonsuz doğabilir, ben hep bunu yazmak istedim.
Andre Gide’in günlük tutarken bir anlamda fotoğrafa durduğu, ‘poz’ verdiği söylenmiştir; yazmak zaten biraz öyledir, yazar metninden bütün bütüne uzak dursa bile diliyle, üslûbuyla fotoğrafını çektirtir; ama, yaşamöyküsel kesitlemelere girişen bir yazar ayna ile objektif arası kaçınılmaz ayar denemelerine girişmeye kalkıştığını bilir: Ne olursa olsun, her yazarın asıl ve tek konusu kendisi ile Dünya arasında merceğini oyalayan mesafedir.
Dokunmak Esastır!
Tam Eros'un çükünü avuçluyordum ki kenarda bekleyen güvenlik görevlisi “Dokunmak yasaktır!” dedi usulca, ben de “Dokunmak esastır” dedim Enis Batur'u hatırlayarak. Resme gelince, ona dokunmak değil, dinlemek gerekir. Zira göz dinler. (Claudel)
(Arkas Sanat Merkezi Antik Anadolu Medeniyetleri Sergisi:
11 Aralık 2015 - 10 Nisan 2016 )
Şarkı Listesi
dünyalar güzeli, hayat dolu bir rastalı kız bir şarkı listesi yaptı bana. Archive'in again parçasını söylediği gibi uzun versiyonundan kulaklıkla son ses dinledim. Peter Gabriel'in my body is a cage parçasını da çok beğendim. Keza something in my heart da çok dokundu. Lesley Gore'ın nostaljik şarkısı da kendisi gibi çok tatlı..
hissetmeyi unuttum ben, hissetmekten korkar oldum belki de, her şey gibi aşk'ın da içini boşalta boşalta bir his bırakmadım kendimde. Ama şarkılar ne güne duruyor öyle değil mi,
teşekkür ederim...
1
2
3
4
5
“İntihar Kasidesi”
*Kitaplık dergisinin bir sayısını karıştırırken
rastladım bu kasideler kasidesine:
"İntihar Kasidesi"
MAHMUT CELALETTİN PAŞA
Kim demiş kim nâ-revâdır intihar
Hastaya en son devadır intihar
İntihar etmez de neyler ehl-i derd
Mâhî-i derd ü belâdır intihar
Böyle bir eyyam çıkmazsa maaş
Her fakire iktizâdır intihar
Çâre-i bî-çâregândır doğrusu
Dense lâyık kimyâdır intihar
Kalb-i mahzuna teselli-bahş olur
Feylesof- bî-riyâdır intihar
Hep koşarlar duymasın ehl-i maaş
Nâzır-ı Maliye-sâdır intihar
Rişte-i ümidi kesdirmez göze
Pek mühendis, zî-dehâdır intihar
Reh-nümâ-yı leyle-i endûhdur Ayda,
yıldızda ziyâdır intihar
Şûle—i idrakden efrûhte
Sanma vehm ü hulyâdır intihar
Nietzsche’nin Sorrento Yolculuğu (Kitap)
“Nietzsche’nin Sorrento’ya yaptığı yolculuğu onun sadece yurtdışına, İtalya’ya yaptığı ilk büyük yolculuk değil ayrıca onun hayatından ve felsefesinin o sıradaki gelişiminden de ilk gerçek kopuşudur.
…
Sorrento’da Nietzsche; Wagnerci dönemini reddeder, felsefe ve filoloji eğitiminden gelen kazanımları yeniden ele alarak kendini modern düşünceye, tarihe ve bilime açar. Sorrento’ya dair notlarda bu konuyla ilgili bir çok açık pasaj vardır: ‘Daha önceki eserlerimin okuyucularına kesin olarak ilan etmek istiyorum ki eserlerime hakim olan metafizik-estetik tutumdan vazgeçiyorum: Bu tutumlar hoş ama savunulacak gibi değiller.’
…
Sorrento’da, pansiyonun ikinci katındaki, küçük bir portakal ağacı korusuna, biraz ileride denize, Vezüv Yanardağı’na ve Napoli körfezi kıyılarına bakan büyük odada; sonbaharın sessiz ve portakal kokan, öğlen güneşinin ve deniz tuzunun içine işlediği ışıklı öğleden sonralarında; arkadaşlarla yapılan yüksek sesle okuma akşamlarında ya da Capri’ye düzenlenen gezilerde, eskilerin denizkızlarını duyduklarını sandıkları bu topraklarda; hayatının ilk aforizmalarını -ki müsveddelerinin başlığı hala Sorrentiner Papiere’dir- yazmakla geçen o sabahlarda Nietzsche
filozof olmaya karar verir.
…
Filozof Nietzsche’nin kendini evinde hissettiği yerleri belirtmek istesek, şuraları sayardık: Ceneviz, Nice, Sils-Maria, belki Venedik ama Basel değil, kesinlikle Naumburg değil, Bonne ve Leipzig de değil. Sadece turist olarak gezdiği bir dönemden bahsedecek olursak sadece Sorrento’yu sayabiliriz. Nietzsche’nin evde değil başka yerlerde olmak isteyen, yolculuğu, manzarayı, doğal ve sanatsal güzellikleri turist gözüyle takdir eden seyyaha özgü ruh halini deneyimlediği tek yolculuğu Sorrento’ya olan yolculuğudur.”
Bulantı
Sartre'ın Bulantı'sı, tam da 2. Dünya Savaşı öncesinde geçer. Bulantı çok önemli bir yapıttır. Her şey boğucudur. Engellenmiş bir durumu betimler. Sanki tarih hiç ilerlemiyormuş gibi. Herkes aynı şeyleri yineleyip durmaktadır. Sartre, konuşmaların nasıl gülünç bir tekrarla sonuçlandığını göstermek için Balzac'ın Eugenie Grandet’sinden bile yararlanır. Ve o meşhur park sahnesinde, bir ağacın kökünün birdenbire hiçliğin ortaya çıkışını harekete geçirivermesi… Sartre, sonrasında bu kökten şaşkınlıktan mahrum kaldı. Adeta ondan korktu. Bağlanmayı tercih etti, bu şaşkınlık duygusunun ortaya çıkışına güvenmiyordu. Bu, taşıması hiç de kolay olmayan bir şey. Eğer her gün yoğunluğu ya da bu kökten şaşkınlığını taşıyabiliyorsan, bu iyi bir şey. Ama insan uykuya dalabilir ve şöyle diyebilir: Kökten şaşkınlığımı başka bir zaman anımsayacağım..
Philippe Sollers
Queer / William Burroughs
William Burroughs’un külliyatında hiç “düz” kitap olmadığı için- hepsine Queer denilebilir- ikinci romanı da sapkınca tipiktir ve başlığının anlamını başarılı bir şekilde doldurur; homoseksüel- aşağılayarak ya da gururla kullanılmıştır/ tuhaf, sahte, belirsiz/ kösteklemek, sinir bozmak, tedirgin etmek. Şüphesiz ki yazıldığı 1952 yılından basıldığı 1985 yılına kadar ve 25 yıllık şöhreti boyunca Queer hakkındaki her şey kafa karıştırıcıdır. Gözü kara bir şekilde kişiseldir ama aynı zamanda parıltılı bir şekilde politiktir. En vahşi fantazilerin içine dalan gerçekçi bu hikayenin içinde barındırdığı malzeme öylesine kararsız bir üslupla anlatılmıştır ki kahkaha ile mi yoksa dehşetle mi ulusan karar veremezsin. Gerçekten tuhaf bir tip, aynı zamanda ifşaların kitabı, esrarlı bir metin, Burroughs'un tamamlamadan terk ettiği otobiyografik bir utanç ve otuz yıl boyunca toprağın altına gömülü olarak bıraktığı bir sırdır. Hem baştan savma bir iş hem de ondan sonra gelecek olandan ağzımıza çaldığı bir tattır. Mide bulandırıcı Naked Lunch’a iştah açıcı bir aperatif.
Gerçekten de Queer.
Oliver Harris
Yunanlar mı?
“Yunanlar mı? Günde dört ya da beşini çayırların üzerine ve yüzü koyun yatırıyorum. Güzel kıçlar, güzel yaraklar, güzel gözler, güzel diller, penisimin etrafında gidip gelenler, hey sersem!”
Genet
Uyum / Yıkım
“ Uzun bir süre için sanat yapıtı söz konusu olamaz. Seçilemeyen yeni ezgilere kulak vermek için yakınmalardan sağırlaşmamış olmak gerekirdi. İçimde uyum sağlayan hiçbir şey yok neredeyse. Bakışlarım nereye giderse gitsin, çevremde yalnızca yıkım görüyorum. Dalgın duran kişi, bugün, insan doğasına aykırı bir felsefeyi ya da canavarca bir körlüğü gösterir.”
(Günlük, 25 Temmuz 1934. Andre Gide)
Yazınsal Uzam
Bir sanat yapıtıymışçasına, ister itiraf etmek ister kendini incelemek, ister herkesin önüne kendini koymak için yaşamöyküsünü yazmak belki de ölümden sonra yaşama hak kazanma arayışıdır, ama kesintisiz bir intihar halinde - parçalarında ölüm tümelliği.
Kendi kendine yazmak, varolmayı kesip bir konuğa, - ötekine, okura - bundan böyle yük ve yaşam olarak yalnızca sizin varolmayışınızı emanet etmektir.
Epigraf: Mürekkep Zaman - E.B.
Philippe
…çocuk sarışın, kıvırcık saçları, yuvarlak omuzlarıyla incecik, uzun ve çok gençti, hemen de bir gencecik kadın gibi; kalçaları dar ve yuvarlak, sırtı dik ve güçlü; küçücük nefis kulakları vardı. On dokuz yirmi yaşlarında olmalıydı. Daniel bu küçük kulaklara bakıyor, “Mutlu, öldüresiye mutlu bir rastlaşma bu!” diye düşünüyor ve korkuyordu. Bütün bedeni, yakın tehlike hissetmiş bir böcek gibi taş kesilmişti, taş kesilmiş, görünüşüyle ölmüştü; benim için en korkunç tehlike güzelliktir. Elleri, gitgide soğuyor, demirden parmaklar boğazının çevresindeki halkayı her saniye biraz daha sıkıştırıyordu. Güzellik, tuzakların en sinsisi ve en sokulganı, uslu ve emre hazır bir gülümsemeyle kendini sunuyor, sesleniyordu ona, her haliyle onu bekler görünüyordu. Ne korkunç yalan. Bu ona sunulmuş sıcak, tatlı ense aslında hiçbir şeyi ve hiç kimseyi beklemiyordu. O bir ceketin yakasıyla kendi kendini okşuyor, kendi kendinden zevk alıyordu. Gri kumaşın altında canlılığını hissettiği genç, biçimli, sıcak ve sarışın tüylü bacaklar, kendi etinden ve kendi sıcağından haz duyuyordu yalnızca. Bu genç beden bir hurma ağacı gibi yapayalnız ve sır doluydu, yaşıyor, nehre bakıyor ve bilinmedik şeyler düşünüyordu…”
Yıkılış sf. 171 -172
Sartre
Bacon / Hopper
Ben diyor, sizden çok farklı bir insanım; genellikle insanları severim. Siz dedim, Bacon ve Hopper’dan da çok farklı bir insansınız, ama onları ne güzel anlatmışsınız.
Haklısın diyor, ukalalık etmişim. Hele Bacon’a hiç benzemem.
Self-Portrait at the Age of Twenty Eight (Albrecht Durer, 1500)
Dürer, 1500 yılında yaptığı kendi resminde, tanrı ile yaratıcı insan arasındaki ilişkiyi ve benzerliği (hatta özdeşliği) kendisinde somutlaştırmıştır. Antikçağ felsefesi ile Hıristiyan dinbilimini birleştirme denemesine giren Dürer, bu resminin üzerine, “Ben, Nürnbergli Albrecht Dürer, 28 yaşında, kendi kendimi yarattım" diye bir not düşmüştür.
Albrecht Dürer'in kendi resmi (1500). Ihlamur ağacı üzerine yağlı boya (67 x 49
cm.) Münih Eski Resim Müzesi (Alte Pinakothek).
Resmin sağ üst köşesindeki yazı:
"Ben, Nümbergli Albrecht Dürer, 28 yaşında kendi kendimi yarattım".
Passion
Dürer'in 1511 tarihinde yaptığı Acılı Adam ve Passion tahta oymalarında, alışılagelinmişin ötesinde bir İsa görülür. Dürer'in bu yapıtlarında İsa, dinsel söylencelerde anlatıldığı gibi, kendisine güvenli, yaptığı işten emin, haçını onurla taşımış bir insan konumunda değildir. Tersine İsa burada, Eyüp'te olduğu gibi, bedensel ve ruhsal acılar içinde kıvranmaktadır. İsa, melankolik yüz ifadesi içinde, dünyaya fırlatılıp atılmışlığın, tüm olup bitenlerin, varoluşun saçmalığını gören ve acı çeken sıradan bir insan, bizlerden biridir.
İsa'nın dikenli tellerden yapılmış tacı ile başı bir yana düşmüş, acılar içinde, şaşkın, çaresiz, öfkeli ve isyankârdır. Kendisine uygulanan bu anlamsız cezayı anlayamamıştır. Tam bir bedensel ve ruhsal tükenmişlik içindedir. Konuşacak kadar olsun gücü kalmamıştır. En acısı ve anlamsızı, İsa'yı bu konuma, onun en yakınının getirmesidir. Peki ama neden? Tanrı babası, neden ona bu işkenceleri yapmıştır. Yoksa (temel bir metafor olarak) insan gerçekten de babasız bir toplumda (Freud) mı yaşamaktadır? Ya da İsa için bile olsa, tanrı gerçekten yok mudur?
Ve bilinen hiçbir passion, İsa'nın acılarını dindiremez. 1500 yılında kendisini İsa'ya benzeterek özgürleşeceğini düşleyen Dürer, 1511 tarihinde yaptığı İsa ile durumun hiç de öyle sandığı gibi olmadığını görmüş, göstermiştir. Dürer'in salt bu yapıtlarıyla bile Nietzsche'yi öncellediğini düşünmek olasıdır.
Burada, belki de tüm olup bitenlerin gizini sezinletecek en önemli ipuçlarını yakalayabilmek için, Dostoyevski'nın Karamazov Kardeşler romanındaki “Büyük Engizisyon” bölümünü bir kez daha anımsayabiliriz.
Serol Teber / Melankoli
Portrait of Durer's Mother (1514)
16 Mayıs 1514'te Dürer'in annesi Barbara Dürer ölmüş. Dürer yeniden büyük acılar içinde kalmış. Günlüğüne,
“Dindar anam 18 çocuk doğurdu, bunları büyüttü, vebaya yakalandı, diğer başka ağır hastalıklar geçirdi… ağır yoksulluk çekti. Çok olumsuz koşullarda yaşadı, çok acı çekti… anamın ölüsü sağlığındakinden çok daha rahat ve sevimli görünüyor…”
diye yazmıştır.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)