Dürer'in 1511 tarihinde yaptığı Acılı Adam ve Passion tahta oymalarında, alışılagelinmişin ötesinde bir İsa görülür. Dürer'in bu yapıtlarında İsa, dinsel söylencelerde anlatıldığı gibi, kendisine güvenli, yaptığı işten emin, haçını onurla taşımış bir insan konumunda değildir. Tersine İsa burada, Eyüp'te olduğu gibi, bedensel ve ruhsal acılar içinde kıvranmaktadır. İsa, melankolik yüz ifadesi içinde, dünyaya fırlatılıp atılmışlığın, tüm olup bitenlerin, varoluşun saçmalığını gören ve acı çeken sıradan bir insan, bizlerden biridir.
İsa'nın dikenli tellerden yapılmış tacı ile başı bir yana düşmüş, acılar içinde, şaşkın, çaresiz, öfkeli ve isyankârdır. Kendisine uygulanan bu anlamsız cezayı anlayamamıştır. Tam bir bedensel ve ruhsal tükenmişlik içindedir. Konuşacak kadar olsun gücü kalmamıştır. En acısı ve anlamsızı, İsa'yı bu konuma, onun en yakınının getirmesidir. Peki ama neden? Tanrı babası, neden ona bu işkenceleri yapmıştır. Yoksa (temel bir metafor olarak) insan gerçekten de babasız bir toplumda (Freud) mı yaşamaktadır? Ya da İsa için bile olsa, tanrı gerçekten yok mudur?
Ve bilinen hiçbir passion, İsa'nın acılarını dindiremez. 1500 yılında kendisini İsa'ya benzeterek özgürleşeceğini düşleyen Dürer, 1511 tarihinde yaptığı İsa ile durumun hiç de öyle sandığı gibi olmadığını görmüş, göstermiştir. Dürer'in salt bu yapıtlarıyla bile Nietzsche'yi öncellediğini düşünmek olasıdır.
Burada, belki de tüm olup bitenlerin gizini sezinletecek en önemli ipuçlarını yakalayabilmek için, Dostoyevski'nın Karamazov Kardeşler romanındaki “Büyük Engizisyon” bölümünü bir kez daha anımsayabiliriz.
Serol Teber / Melankoli
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder