Ateşle bağıntılı bütün karmaşalar sancılı karmaşalardır, aynı anda nevroza ve şiirselliğe götürür. Bunlar yönü tersine dönebilir karmaşalardır. Kişi ateşin eyleminde ya da dinginliğinde, alevinde ya da külünde cenneti bulabilir.
"Gözlerinin duruluğunda senin
Ateşin yıkımları esinini gösterir
Ve küllerinin cennetini."
Bachelard
Alev, Diccionario de Autoridades'e göre, "ateşin en incelikli bölümüdür, yukarı doğru çıkar ve bir piramit biçiminde yükselir." İlk asal ateş, yani cinsellik, erotizmin kırmızı ateşini püskürtür ve bu ateş de yükselip başka bir ateşi, titrek ve mavi bir ateşi besler: Aşk ateşini. Erotizm ve aşk: Hayatın çifte alevi.
Aşk da, erotizm de -çifte alev- ilk ateş olan cinsellikle beslenir. Aşk ve erotizm, hep ana kaynağa, Pan'a ve onun ormanı titreten haykırışına döner.
(Paz)
"İnce bir alev dolanır
derimin altında" (Sappho)
"Lou'dan ayrıldıktan sonra kesin bir yalnızlığa gömüldüğü söylenen Nietzsche, gece, Cenova körfezine hakim dağlarda dolaşıyor ve orada, alevleri seyrettiği büyük bir ateş yakıyordu. Sık sık bu yangınları düşündüm, bu yangınların parıltısı tüm zihinsel yaşamımın arka planında dans edip durdu. Hatta, karşılaştığım bazı düşüncelere ve bazı insanlara karşı adaletsiz davrandığım olduysa da, bu, onları istemeden de olsa bu yangınların karşısına koymamdan ve onların hemen kül olmasından kaynaklanmaktadır."
Albert Camus
"Hasta olduğumda babam odamdaki ocakta ateş yakardı. Kütükleri tutuşturucu parçalar üstüne dikkatle yerleştirir, ayaklığın demirleri arasından talaşları bırakırdı. Bir ateşi yakamamak inanılmaz bir aptallık sayılmalıydı. Babam ateş yakma işini kimseye bırakmazdı ve ben kimsenin bu işi onun kadar iyi yapabileceğini düşünmezdim. Aslında on sekiz yaşımdan önce ateş yakmış olabileceğime inanmıyorum. Ancak yalnız yaşadığım zaman ocağımın efendisi oldum. Ama babamdan öğrendiğim tutuşturma sanatı bugün bile bana gurur verir."
Bachelard
1844 - Thoreau, accidentally starts a fire that burns down much of the Concord woods
“I once set fire to the woods.”
fotoğraf: Ayvalık Orman Yangını
20.09.2020
I once set fire to the woods. Having set out, one April day, to go to the sources of Concord River in a boat with a single companion, meaning to camp on the bank at night or seek a lodging in some neighboring country inn or farmhouse, we took fishing tackle with us that we might fitly procure our food from the stream, Indian-like. At the shoemaker’s near the river, we obtained a match, which we had forgotten. Though it was thus early in the spring, the river was low, for there had not been much rain, and we succeeded in catching a mess of fish sufficient for our dinner before we had left the town, and by the shores of Fair Haven Pond we proceeded to cook them. The earth was uncommonly dry, and our fire, kindled far from the woods in a sunny recess in the hillside on the east of the pond, suddenly caught the dry grass of the previous year which grew about the stump on which it was kindled. We sprang to extinguish it at first with our hands and feet, and then we fought it with a board obtained from the boat, but in a few minutes it was beyond our reach; being on the side of a hill, it spread rapidly upward, through the long, dry, wiry grass interspersed with bushes.
“Well, where will this end?” asked my companion. I saw that it might be bounded by Well Meadow Brook on one side, but would, perchance, go to the village side of the brook. “It will go to town,” I answered. While my companion took the boat back down the river,
I set out through the woods to inform the owners and to raise the town. The fire had already spread a dozen rods on every side and went leaping and crackling wildly and irreclaimably toward the wood. That way went the flames with wild delight, and we felt that we had no control over the demonic creature to which we had given birth. We had kindled many fires in the woods before, burning a clear space in the grass, without ever kindling such a fire as this.
Çadır penceresi, kulübe penceresi, bodrum penceresi, kapı üstü penceresi, ambar penceresi, fabrika penceresi, okul penceresi, yazıhane penceresi, denizüstü kahve penceresi, tekne lombozu, fener penceresi, uçak penceresi, gülpencere, hain pencere, ikiz pencere, kimdir-o-penceresi, tren penceresi, konukodası penceresi, çalışmaodası penceresi, tavanarası penceresi, banyo penceresi, taraça penceresi, kiler penceresi, cumba penceresi, berber penceresi... Dikdörtgen pencereler, yuvarlak pencereler, sivri pencereler, üçgen pencereler... Akcamlı pencere, sarı camlı pencere, yeşil camlı pencere, kırmızı camlı pencere. Dümdüz pencereler, pürtüklü pencereler, buğulu pencereler, buzlu pencereler...
Kelif, ağızlarda gelif "tarla, bağ ve bahçelerde yapılan basit bekçi kulübesi" (Isparta, Giresun, Trabzon) olarak da kullanılır (Derleme Sözlügu/VI 1972: 1977), Andreas Tietze, kelif'i incelemis Gustav Mayer, kulübe üzerinde durmus Hasan Eren ise, bu kelimelerin kökteş olduğunu dile getir miştir. Balkan dillerinde yaygın olarak kullanılan (Blg. koliba, Srp. köliba vb.) Grekçe kalubi, Türkçeden Suriye Arapçasına kulüp şeklinde geçmiştir (Eren 1995/1: 734-735; Eren 1999: 228-229, 265).
" Neden değiştim? Ormanı neden terk ettim? Söyleyebileceğimi sanmıyorum. Sık sık geri dönmeyi istedim. Ormanı terk etme sebebim, oraya gitme sebebim kadar geçerliydi. Belki de değişiklik istemişimdir. Belki orada biraz daha kalsam sonsuza dek de kalabilirdim. İnsan cennete bu koşullarda gitmeyi kabul etmeden bir kez daha düşünür."
Thoreau'nun bu sözleri beni gülümsetiyor.. 6 Eylül 1847'de Thoreau Walden Göleti yakınlarındaki kulübesinden ayrılıp bir daireye yerleşir. Ormana bir daha dönmese de kısa süreli işlerde çalışarak zamanının büyük çoğunluğunu kendine ayırdığı mümkün olduğunca özgür bir hayat sürer.
Thoreau'nun Alternatif iktisadı kitabında Samuel Alexander benim de merak içinde olduğum birkaç sorunun peşine düşmüş: "Neden oradan ayrıldı? Aradığı özgürlük, sükunet ve mutluluğu bulduysa neden tüm yaşamı boyunca gölette kalmayı tercih etmedi?" Kimi eleştirmenler Thoreau'nun Walden deneyinin insanın tam anlamıyla bağımsızlığının ihtimal dışı olduğunun bir kanıtı olarak görmüş ya da siirleri ve makaleleri ona para getirseydi Walden deneyinin hiç meydana gelmeyebilecegini iddia etmişler. ( Stoller / After Walden 1957 )
Samuel Alexander'a göre bu ve benzeri sorular bizi Thoreau'nun henüz 28 yaşındayken iki yıl süren ormanda yaşama deneyiminin asıl sebebine götürüyor: "Walden Göleti'ne gitmekteki amacım, orada ucuz yoldan ya da pahalıya patlayacak şekilde yaşamak değil, olabilecek en az engelle birtakım özel işlerimi halletmekti." Söz konusu özel iş ise yazı yazmak için gereken yalnızlık ve mahremiyettir.
"Gölette geçirdiği zaman boyunca Thoreau, düzgün ve özgürce yaşamak için çok az şeye ihtiyaç olduğunu öğrendi deneyim yoluyla. Ayrıca, yaşamın asıl gerçekleri konusunda derin bir anlayış geliştirdi ve basitliğe karşı gerçek bir sevgi hissetmeye başladı. Tüm bunlar, tarif edilemez bir güven ile ve gelecek kaygısından uzak olarak yaşayabildiği anlamına geliyordu. Sahip olduğu her şeyi kaybedecek olsa dahi 'neredeyse önceden olduĝu kadar zengin olacağını biliyordu. Diyojen'i Diyojen yapan fıçı değildir, fıçıyı fıçı yapan Diyojen'dir diye iddia etmekte haklı değil midir?"
***
WALDEN'DAN SONRA
-Samuel Alexander-
"Bir adam yol arkadaşlarıyla uygun adım gitmiyorsa belki de başka bir davulun sesini duyuyordur. Bırakın duyduğu müziğe göre atsın adımını, ne kadar ağır ya da uzak gelirse gelsin."
-
Thoreau had built his house to last. It’s easy to imagine him living there for the rest of his life, growing old and crotchety among the pines. Indeed, the iconic hermit of American lore lives there still. But Thoreau the living person did leave, and in later years the reason puzzled him:
“Why I left the woods? I do not think that I can tell. I have often wished myself back. . . . Perhaps I wanted a change— There was a little stagnation it may be. . . . Perhaps if I lived there much longer I might live there forever—One would think twice before he accepted heaven on such terms.” Perhaps, he added in Walden, he had “several more lives to live, and could not spare any more time for that one.”
More prosaically, he left because he was called away by someone he could not refuse—Lidian Emerson. Waldo was planning a yearlong lecture tour in Europe, where interest in Transcendentalism and in Emerson himself was growing. As late as August 29, it still appeared that Lidian would board with a friend while her husband was away, but suddenly she invited Henry to live with her and the children instead. Thoreau’s life at Walden had been Emerson’s greatest gift to him; if his friends needed a favor in return, he would say yes. A week later, on September 6, 1847, Henry Thoreau loaded up his books and furniture, closed his door, and left his house on Walden Pond. There would be no going back. On September 17, Emerson bought the house and leased it to his gardener, Hugh Whelan. With that done, on October 5, Henry, Lidian, and the Alcotts saw Waldo Emerson off at Boston Harbor, sailing for his great trip to Europe. Abba Alcott wept “convulsively,” but Lidian, as was her way, didn’t shed a tear.117 As Waldo’s ship disappeared over the horizon, Lidian and Henry returned to Concord to take up housekeeping together. Thoreau the hermit was history. Never again would Henry live alone.
Laura Dassow Walls
Kimseyi yanıltmayayım,
Thoreau'nun çapasını almadım hiç elime, çekiçle felsefe yapıyorum hala!
Yalnızlığa duyduğum yoğun bir açlığım var, tıpkı bir bebeğin uykuya duyduğu açlık gibi ve eğer bu açlığımı bu yıl yeteri kadar gideremezsem, ertesi yıl ağlayacağım.
- Thoreau’dan Daniel Ricketson’a, 9 Eylül 1857
Son zamanlarda Yalnızlık denilen o yüce topluluğa geri döndüm.
- Thoreau’dan H.G.O. Blake’e, 1 Ocak 1859
Zamanın büyük bir bölümünde yalnız kalmayı sağlıklı buluyorum. En iyiyle birlikte olmak bile kısa sürede usandırıcı ve enerji yitimine sebep olacaktır. Yalnız olmayı seviyorum.
- Walden
Doğanın bu durgunluğu, yalnızlığı, yabanıllığı sanki zihnimde bir tür sugüveyiotu ya da boneset gibi. Aramaya çıktığım şey işte bu.
- Günlük, 7 Ocak 1857
Çevremde yer alan toplumda kalıcı hiç bir şey görmüyorum, onun hiç bir yoluna kendimi tam anlamıyla adamış değilim. -
Günlük, 1850
I have a room all to myself; it is Nature.—
Journal, 3 January 1853
Doğa gürültü çıkarmaz. Uğuldayan rüzgar, hışırdayan yaprak, pıtırdayan yağmur rahatsızlık vermez, aralarında esaslı ve keşfedilmemiş bir ahenk vardır.
- Günlük, 18 Kasım 1837
“It was no longer beans that I hoed,
nor that I hoed beans…”
Bahçeme günde on kez tekrar tekrar gidip bakardım ve öylece durup derin düşüncelere dalarak yaratım sürecinde hiç rol alamamış birinin anlayamayacağı ya da hayal edemeyeceği bir sevgiyle sebze fidanlarımı izlerdim. Bir fasulye tepeciğinin toprağı yan tarafa itip baş göstermesi ya da erken olan bezelyelerin bir gülünün tatlı bir yeşil sürgün verebilecek kadar ortaya çıkması, dünyanın en büyüleyici görüntülerindendi."
Thoreau'nun eşsiz eylem gücünün boşa harcanmış olmasına üzülüyor, yüksek bir hırsı olmamasını kusur olarak görmemekten kendimi alamıyorum. Bu önemli eksikliğinden dolayı, tüm Amerika için bir şeylere önderlik etmek yerine yabanmersini keşfine çıkanların başı olmakla yetindi. İleride bir gün havanda fasulye dövmek, imparatorlukları şekillendirme adına yararlı olabilir - ama uzun yıllar sonunda, mesele hala fasulyeyse, eyvah ki ne eyvah!
Emerson.
Kendime, en kısa zamanda, şimdiki evim kadar keyif verecek ve maliyeti şimdikinden daha fazla olmayan güzellik ve lüks bakımından Concord'un ana cadde evlerin hepsini geride bırakacak bir ev düşünüyorum.
Thoreau çok geçmeden Emerson'ın Walden Gölü yakınlarında bulunan arazisinde toplamda iki yıl iki ay yaşayacağı kulubenin yapımına başlar.
"Evimin maliyeti aşağıdaki gibiydi; ayrıntıları veriyorum çünkü çok az kişi evlerinin maliyetini tam olarak hesaplayabilir ve daha da azı tabii eğer varsa böyle birileri toplam maliyete katkısı olan çeşitli gereçlerin ayrı ayrı maliyetlerini söyleyebilir:
