Kaotik Benlik: GAUDİ

GAUDİ

Gaudi, bir

Gaudi, kimi parçaları kendi içinde bütünlenmiş olsa da paramparça bir bütün: Onu öylece, topluca görmek en sağlıklı yaklaşım sanırım. Üstüste, iki günde, toplama olabildiğince uzanıyoruz: La Sagrada Familia, Pare Güell, Palace Güell, Casa Mila, sokak lâmbaları, müze-ev’indeki mobilyalar, Gaudi müzesindeki taslaklar, maketler, çizimler, fotoğraflar.

Başını sonunu kestirmesi güç, ciddî, aklıbaşında, hesaba hendeseye dayalı bir çılgınlık.

Son yüzyılın bütün ayrıksıları gibi binbir yoruma sahne olmuş bir yapıt. Binbir hayranlığa ve redde. Orada, Barcelona’da (biriki önemli işi de Leon’da, biliyorum) bekliyor: Barok, Rococo, Art Nouveau, kitsch. Sonsuz Çeşitlilik ve Sonsuz Yinelenme, Ökelik ve Delilik, en uca kadar ölçü ve tartım, en uca kadar ölçüsüzlük: Ortalama hiçbir şey yok Gaudi’de.

Onun için de hem hiçbir şeye benzemiyor, hem de herşeye benzetilmiş: Barok çağ kiliselerine, Kapadokya peri bacalarına, doğal mağaraların dokusuna.

Her zaman olduğu gibi: Sınıflandırmak, konumlandırmak, indirgemek kolay. Anlamlandırmaya çalışmak zaman, emek istiyor.

Çocuksu, naif yanı belirgin: Park’ı, hatta Casa Mila’yı kateden saf coşku Katedral'de, en çok da ayrıntılar büyütüldüğünde, onlara iyice yaklaşıldığında yerini ağır bir kedere, bir varolmuş-olma sıkıntısına bırakıyor. Boşuna şeytan ayrıntıda aranmamış.

La Sagrada Familia için ayrı bir metin yazmak isterim, tortu çöksün de. Yapıtı tarafından soğurulan, kemirilen, Proje’nin sınırsızlaşmak isteyen bünyesine yenik düşen, bozgunundan yeniden doğan yaratıcının durumu. Musil’e de el sallıyorum.

Casa Mila nasıl da farklı. Orada kendi yalınlığını denemiş bir bakıma; mobilya tasarımlarında da göze çarpan bir oylum-arayış özelliği egemen onda: Bir falez-yapı.

Yıllar önceydi, sıkı bir fotoğrafçının La Sagrada Familia üzerinde yaptığı çalışmaları görmüştüm, bu defa da rastladım benzeri işlere. Fotoğrafçı için define adası o kütle. Öte yandan öldürücü bir tuzak da. Dikkat ettim, Gaudi bütün yüzeyi, yüzeyleri ışık için bir oyun sahası olarak düzenliyor.

Fakir de fotoğraf çekti Gaudi'nin kıvrımlarına yaklaşıp. Tek bir kare çıkarsa, zar tuttu demektir. Yüksek tekniği, becerisi, derin optiği olmayan için tek yol zara sığınmak burada.

Gaudi, iki

Mimarî tarihinin kavurucu etik sorunlarından biri: Yarım kalmış, eksik bir yapıyı, mimarının çizimlerine dayanarak tamamlamak doğru mudur?

Ben ölçü saymıyorum kendimi: Ezelden beri bitmemiş, tamamlanamamış “iş"ler mıknatıs, beni çekerler Ev ya da şiir, filim ya da fresko, ayrım gözetmem.

La Sagrada Familia’yı tamamlama kararı alınmış, on yıllardır sürüyor çalışmalar. Yineliyorum: Ben, 1926’da ne noktada durmuşsa o noktada kalmalıydı, derim. Düşünün ki restorasyona bile karşıyım - hepten.

Oysa anlıyorum: Gaudi, Proje’yi hem makroda sonul biçimine getirmiş, hem de mikro çılgınlıklar için sayısız desen, çizim, maket bırakmış ardında. Neden bütünlenmesin ki tasarlanan iş, Gaudi mühendis miydi?

Ne olursa olsun: öylece bırakırdım.

Hem kendini oraya gömmemiş mi?

Gaudi, üç

1:25 ölçekli maketler yaparmış durmadan, alçıdan. Maket atölyesi bugün de aynı yerde sürdürüyor çalışmalarını.

Bir mimarın maket üzerinde çalışmasından doğal ne olur: Kağıt üstündeki taslağı asıl oylum olarak görmek istiyor. Aklımı kurcaladı doğrusu: 1:25 ölçekli de olsa, yapmayı düşündüğüne ulaşması onu çalışmalarında bir parça frenlemiş olabilir mi?

Dönünce bakacağım: La Sagrada Familia’nın inşa çalışmalarının onca ağır gitmesinin nedenleri arasında bunun payı olmuş mu? Sanmıyorum, gene de bakacağım.

Bir de, nedense onu merak ettim: Öğrencilerini, çömezlerini besbelli derinden etkilemiş, ordu gibi çalışmışlar, ya o, onların bulgularından, yaklaşımlarından etkilenmiş midir?

Dedalus’a el sallıyorum şimdi de.

Nedense, dememe de bakılmamalı: Genç meslektaşlarının kimi çalışmalarını gördüm evinde ve Müze’de: Kaşlarım yukarı kalktı.

*
http://kaotikbenlik.blogspot.com.tr/2013/09/la-sagrada-familia.html
http://kaotikbenlik.blogspot.com.tr/2013/09/gaudi.html

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)

RİMBAUD

"...ve nasıl da hoşlanırdı karanlık şeylerden hayatta, Kepenkleri kapalı, yüksek tavanlı, mavi havalı, Neme teslim olmuş odasında, Durmadan hayal ettiği romanını okurken, Aşı boyası göklerle, suya gömülmüş ormanlarla, Yıldız ağaçlarda açmış tensel çiçeklerle dolu romanı Başdöngüsü, yıkılış, bozgun ve merhamet dolu! - Mahalle kendi uğultuları içinde yaşarken öyle, O, aşağıda, -tek başına, bez şiltesinin üzerine uzanmış, Hayal ederdi derin bir tutkuyla yelken açmış tekneleri."

cyril collard / yırtıcı geceler

"Jean Genet bir gün önce ölmüştü. Genet’nin 19 Aralık 1910’da doğduğunu okudum. Ben 19 Aralık 1957’de doğdum. Bu rastlantıdan yola çıkıp bende herhangi bir yetenek olduğu sonucuna varmıyordum. Ama buna karşılık kendi kendime, benim de bir gün onun gibi harekete geçmem gerektiğini düşündüm. Bir patlayıcıyı ateşlemek, bir el bombasının pimini çekmek, bir otomatik tüfeğin tetiğine basmak. Genet’nin dudaklarından, buldog güzelliğindeki o dümdüz yüzünden fışkıran şu cümle beni sarhoş ediyordu: “İnsanların acımasızlığını yalnızca şiddet yok edebilir.”

Isıdore Ducasse

" O günden sonra, sen, tedirgin ve erken gelişmiş imgelemli çocuk, ağır sandallarıyla, dolambaçlı kavşağın kaldırım taşlarını yorgun yorgun çiğneyen bu gizemli delikanlıyı bir daha göremedin. Bu alevler sarınmış kuyrukluyıldız, aşırı merakın yöneldiği bu hüzünlü insan, senin düş kırıklığına uğramış gözlerinin alnacında parlamadı bir daha; ve sen, sık sık, çok sık, belki de her zaman düşüneceksin, yaşanan dünyanın iyilik ve kötülüklerine aldırmazmış gibi görünen, ve korkunç ölü yüzü, diken diken saçları, sallana sallana yürüyüşü ve yazgının acımasız kar tarağının iş gördüğü uzayın uçsuz bucaksız bölgelerinde sürekli olarak oyalanıp duran, umudun kanlı avını ararmış gibi eter denizinin gülünç sularında körlemesine yüzen kollarıyla rastgele ilerleyen bu insanı... "

GAUGUİN / TAHİTİ GÜNLÜĞÜ

“Umarım ki pek yakında, gün gelsin ki kendimi bir okyanus adasının ormanlarına gömeyim, haz, huzur ve sanatla yaşayabileyim. Avrupa’daki o para mücadelesinden uzakta, yeni bir ailenin mensubu olarak. Tahiti’nin o güzelim tropik gecelerinde, çevremdeki gizemli varlıkların sevgi dolu ahengine ritm tutan kalp atışlarımın o tatlı tatlı homurdanan müziğini dinleyebileyim. Para sorunundan uzakta, sonunda özgürleşmiş olarak sevebilmek, şarkı söyleyebilmek ve ölmek mümkün olacak.”

giacometti'nin atölyesinde (sartre & genet)

Nietzsche'nin Torino'daki Günleri

" Ne güzel bir gün. Burada yanan ışık ve hafif hafif esen rüzgar en ağır düşüncelere kanat takıyor. Eski dostum Jacob Burckhardt bu şehirden geçmişti ve Traviata'nın suretini gördüğünü söylemişti. Bıyıklarım benim temiz hava filtrem ve bu şehrin kaldırımları ayaklarım için bir cennet. Yalnızca, yürürken düşündüklerimiz kayda değer düşüncelerdir. Tam da ihtiyacım olan şehir işte. Ah, Torino! Tebrikler, sevgili dostum. Bana gönülden nasihat verdin. Bu şehir benim için yapılmış..."

Evrenin Hikayesi

Her uygarlık, dünyadaki her din bir yaratılış hikayesine sahiptir. Bu hikayeler nereden geldiğimizi, buraya nasıl geldiğimizi ve ölünce ne olacağını anlatır. Benim de farklı bir yaratılış hikayem var, ama bu tümüyle fizik ve uzay bilimine dayalı. Çünkü kendi kökenimizi anlamak yıldızların yaşamını ve kıyametimsi ölümlerinin kainata yeni bir yaşamı nasıl getirdiğini anlamakla eş değer, çünkü bu gezegendeki her dağ, her kaya, her yaşayan şey, sizin ve benim her parçam uzayın fırınlarında dövüldü. (Brian Cox)

NİHİLİZMİN ÇANLARI

"Cenova'da, bir akşam, alacakaranlık vakti, çanların bir kuleden uzun uzun çaldıklarını duydum; durmadan çaldılar ve sokakların uğultusunu aşarak, kendine doymak bilmez bir ses gibi çınlamaya devam ederek akşamın gökyüzüne ve meltemine doğru gittiler; ürkütücü, çocuksu ve aynı zamanda sonsuz bir melankoliyle yüklüydüler. O esnada Platon'un sözlerini hatırladım ve onları bir anda kalbimde hissettim: insanca şeylerin hiçbirini ciddiye almaya değmez; ama yine de -"

Queer Okumalar

"Queer" Amerikan lezbiyen ve gey politikasında ve akademisyen dünyasında 1990'ların başından bu yana bir kategori olarak popülerleşse de, terimin işaret ettiği çatışmaların lezbiyen ve gey kültüründe uzun bir tarihi var. Eskiden bir hakaret olan "queer" terimi lezbiyen ve gey erkekler tarafından kendilerini tasvir etmek için kullanılmaya başlandı. Bir benlik tarifi olarak kullanılan queer, gey ve lezbiyen kimliklerin aykırı ve yıkıcı potansiyellerini yeniden vurguluyor ve anaakım lezbiyen ve gey politikalarının reddettiği drag, fetişizm, sadomazaşizm ve çarka çıkma gibi öğeleri benimsiyordu.."