Mum Yakana Kılavuz: 🦋
"Pervane hakkında yazılanlardan eski zamanlarda pervanenin sadece “gece uçan” bir haşere olduğu ortaya çıkıyor: Esedî’nin Lugat-ı Furs’unda: Pervane: Geceleyin kandilin (mumun) etrafında dolaşıp kendini yakan kuş, uçucu. Dehhuda’nın Lugatnâme’sinde: Pervane: Uçan, siyah renkli, geniş ve uzun, kül renkli kanatlı, arıdan daha büyük, yazın lamba etrafında dolaşan ve bazen lambanın sıcaklığıyla yanan bir böcek. Diğer taraftan Arap lügat kitaplarında da genellikle “ferrâş”, “ferrâşe”yi tıpkı bizim bahsettiğimiz “pervane” şeklinde yazmışlardır. Örneğin; “ferrâş ışığın etrafında hareket eden küçük kuş” (el Muncid), es-Sâmî fi’l-Esâmî’de onun Farsça karşılığı “lamba kelebeği” , Mulahhasu’l-lugat’da ferraş ve ferraşenin karşılığı olarak “lamba kuşu”, “lamba kelebeği” zikredilmiştir. Fars şiirinde kendisinden sıkça bahsedilen bu pervane gece uçan kelebektir (İng. moth). Farsça sözlüklerde şu isimlerle anılmaktadır: “çerâğpere, çerâğvâse, çerağvere, pervâne-i çerâğ (Ferheng-i Nefisî), çerâğvâre, meges-i çerâğ (Lugatnâme-i Dehhuda), perende-i çerâğ (Ferheng-i Farsî-yi Doktor Mu‘în)
Fars lügat kitaplarında ilk defa Ferheng-i Nizâm’da “pervane” kelimesi ekinde pervane iki şekilde tanımlanmıştır: Pervane: Geceleri ışığın etrafında dolaşan kanatlı böcek…
Mumun ateşinden dolayı pervanenin yanması Fars şairliğinde bugüne kadar önemini muhafaza etmiştir. Muma âşık olan bu pervane kelebeklerin küçük nadir bir türüdür; büyüğünün birçok türü vardır; onlardan bazıları büyük, renkli kanatlara sahiptir. Dâiretü’l-ma‘ârif-i Fârsî’de “pervane” böcekbilimcilerin araştırmalarına göre bilimsel olarak şu şekilde tanımlanmıştır:
Pervane: Bütün dünyada olan böceklerin büyük bir grubunda bulunan canlıların her birinin adıdır. Güvelerle birlikte pûlekbalan (lepidoptera) olarak isimlendirilen bir grubu oluştururlar. Kelebekler birkaç yönden güvelerden farklılık gösterirler. Kelebekler gündüz uçarlar, fakat pervaneler (güve) daha çok geceleri uçarlar. İngilizcede kelebek, gündüz uçan ve gece uçan olarak sırasıyla butterfly ve moth olmak üzere iki farklı isimle adlandırılır."
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder