YAZ

Albert Camus (1913 - 1960), denizin ve güneşin evliliğinden doğmuş öksüz bir çocuk, Nietzsche'ci bir yaşam muştucusu, Fransızca yazan bir Nietzsche (Sontag). Yaz'da topladığı denemeler (kendi deyimiyle "Güneşli denemeler"), ikisi hariç temel yapıtları Sisifos Söyleni ve Başkaldıran İnsan'dan sonra yazılmışlar. Nietzsche'nin Zerdüşt'ü gibi olgunluk dönemine ait felsefesinin temel düşüncelerini içeren ve tamamlayan yazılardan oluşuyorlar.

 İki zıt mevsim, yaz ve kış, yan yana geliyor Camus'nun düşüncelerinde; ve kışın ortasında bile yaz; kumsal, deniz ve güneş galip geliyor:

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/kumsal-deniz

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/günes

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/yıkıntılar-arasında

https://kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/ yaz

Camus çareyi oyuna katılmakta buluyor, dünyanın bu kırılgan yüzeyine düşen ışığın oyununa katılmakta, iyimserliği ("ölüm mü? olsun, güneş gene de ısıtacak kemiklerimizi") bana pek eğreti gelen iyimserliği, yaşama aşkı ya da yaşama çaresizliği, tersi ve yüzü dünyanın, yazı, kışı, ayazı... Trajiği  mutluluğa yeğlememeyi salık veriyor:

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/ Yaşama Aşkı

(Camus'yu büyüleyen yaşam, lirik duyarlığı, yaz'ı onun, deniz'i, güneş'i, bahar'ı, çiçekler'i, Camus da erinç uyandıran bütün bu şeyleri, aynı tarihlerde Sartre (Bulantı'da) tiksinti ile karşılıyordu: kaotikbenlik.blogspot.com/2013/07/camus-x-sartre )

  Kısır zamana, çıplak ağaçlara, dünyanın kışına boyun eğmiyor Camus, Cezayir'deki Consuls Vadisi'nde, karlar arasında meyvesini vermek için kışa direnen Badem ağaçları gibi duyumsuyor kendini:

https://kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/badem-ağacları

Kışa; ve savaşa direniyor: 1939'da "Odyseus'un gezisini baştan yapmak için" bir gemiye atlayıp Yunanistan'a gitmeyi düşünüyor. Ama Avrupa'yı saran kara bulutların zamanla Yunanistan'ı da kaplamasıyla felsefesinin üzerine düşen parlak Yunan ışığını aramak için çıkacağı bu yolculuk, "Işıkla karşılaşmak üzere bir denizi geçmenin görkemli tasarısını yoksul bir genç bile yapabilirdi", mutlu adaların bu tatlı hayali daha uzun süreler gerçekleşmeyecektir.

Yıllar sonra, 1950'de; ve yaşamının sonlarına doğru 1958'de Yunanistan'a gidiyor. Işık dolu iki mutlu Yaz'dır bu: Defterler'de Camus'nun bu iki seyahati boyunca tuttuğu notları okumak mümkün:





 "Yunanistan'da yirmi gün süren gezi, yola çıkmadan önce bu günleri şimdi Atina'dan seyrediyorum ve bu günler bana yaşamımın bağrında saklayabileceğim bir tek ve upuzun bir ışık kaynağı gibi görünüyor. Benim için Yunanistan, yollar boyunca uzanmış, bir ışık denizinin üstünde ve saydam bir gökyüzünün altında durmaksızın çoğalan sakat tanrılar ve kırmızı çiçeklerle kaplı ışıl ışıl uzun bir günden başka bir şey değil. Bu ışığı tutmalı  geri gelmeli, artık günlerin karanlığına teslim olmamalı ..."

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/yunanistan-seyahati-i-albert-camus

İkinci Yunanistan seyahatinde Camus'nun gemisinin Marmaris'e uğradığını da öğreniyoruz. Kasaba halkının yoksulluğuna, evlerin bakımsızlığına dikkat çekiyor; bir gün ertesinde ulaştıkları Simi'de Yunanlıların hayranlık uyandıran temizliği ile kıyaslıyor Marmaris izlenimlerini "...en yoksul Yunan evi bile tertemiz kireçlenmiş ve süslenmiş... (...)  "Türklerin bu halkı o kadar uzun bir süre egemenliği altına alması inanılmaz ve isyan ettirici bir şey"

https://kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/yunanistan-seyahati-ii-albert-camus.html

Camus'nun felsefesinin üzerine düşen parlak ışıkta, Nietzsche'nin etkisinin yansımalarını birebir görmek mümkün.  

Yıkımımıza koşalım diyor Camus:

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/yikimimiza-kosalim

tıpkı Nietzsche gibi, kendi olmaya yönelik o sonsuz tutkunun, kendi içinde yıkım tutkusu barındıran o tutkunun peşinden gitmek için:

Acının bile bir uyaran olarak çalıştığı, taşkın bir yaşam ve güç hissi olarak sefahat alemine özgü olanın psikolojisi bana trajik hisse dair bir anlayışın anahtarını verdi: Yaşamın onaylanması -en tuhaf ve zor problemlerde bile; kendi sonsuzluğundan ve en yüksek türlerinin feda edilişinden mutluluk duyan yaşam istenci - Dionysoscu dediğim budur işte, trajik şairin psikolojisine köprü olacağını düşündüğüm şey budur işte. Korku ve acımadan kurtulmak için değil, (Aristo'nun yapacağı gibi) şiddetli boşalım yoluyla kendini tehlikeli bir duygudan arındırmak için de değil, kendi olmaya yönelik o sonsuz tutkunun peşinden gitmek için -korkunun ve acımanın ötesinde- kendi içinde yıkım tutkusunu barındıran o tutkunun."  kaotikbenlik.blogspot.com/2013/09/ebedi döngü

Hiçbir şeyi ayırmamak, hiçbir şeyi atmamak, her şeyi kendin kılmak,  her şeye evet diyebilmek, varoluşla bütünleşmek, ebedi oluşun neşesi haline gelmek, kısacası başka türlü sevmeyi öğrenmek gerek:

Hiçbir şeyi dışarıda bırakmamaktan ve kırılasıya gerilmiş bir ipi ak ve karayla örmeyi öğrenmekten başka ne dileyebilirim? (...) Ama var olanın bir yanından el çekilirse, var olmaktan da el çekmek gerekir; öyleyse ya yaşamaktan vazgeçmeli, ya da "vekaleten" sevmekten başka türlü  sevmeli. Böylece yaşamın hiçbir şeyini yadsımadan bir yaşama istenci vardır, bu şu dünyada benim en çok saydığım erdemdir. En azından, arada bir bunu uygulamış olmak istediğim doğrudur...

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/ykntlar-arasnda.html


Hayatımızın herhangi bir noktasında olayları yorumlama ve düzenleme becerimiz daima en iyi sonuçlara yol açmalı. - İyi ya da kötü bir hava, bir dostu kaybetmek, hastalık ,iftira, bir mektubun gelmemesi, bilek burkulması, dükkanda bir bakış, bir karşı-sav, bir kitabın açılması, bir düş, bir sahtekar- o anda ya da çok yakında ıskalanmaması gereken bir şey olduğunu gösterir. Hiçbir şeyi dışarıda bırakmamak, hayatlarımızı bütünsel bir benlik haline getirmek için heykeltraş gibi biçimlendirme girişimimize, başımıza gelen her şeyin, - başımıza geldiğini hatırladığımız her şeyin en iyisi için olması klavuzluk etmelidir. Hepsini toplayıp bir bütünde birleştirmeli ve şiirselleştirmeliyiz. kaotikbenlik.blogspot.com/2017/11/ Benlik - Nietzsche (Julien Young'ın kitabından)

Nietzsche'nin Camus üzerindeki etkilerini,

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/02/camusde-nietzsche-izleri.
kaotikbenlik.blogspot.com.tr/2015/01/thomas-mann-ve-albert-camus'da nietzsche

ve Camus'nun Nietzsche'ye karşı duyduğu derin sevgiyi,  Defterler'den aldığım Torino gezisi notlarında paylaşmıştım:

kaotikbenlik.blogspot.com.tr/2015/01/biz-nietzscheciler.html

 Biz Nietzsche'ciler, Camus'nun Defterler'inde yer alan bir bölüm başlığı.  Bu ay bu başlık altında Sanat ve yazın üzerine düşüncelerine yer verdim:

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/Biz Nietzscheciler

Ayrıca, Walter Kaufman'ın yazısına ek ve Camus'nun Nietzscheciliğine örnek olarak Rene Char'la yazışmalarında birkaç kez sözü geçen, Char'a verilmiş Camus'ya ait bir Nietzsche fotoğrafından da söz etmek isterim.

 Yalnız ama mutlu olunabilir mi?:

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/Yalnızlık



Yersiz yurtsuzluğumuza bir çare bulunabilir mi?

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/ Ada - albert camus

(Burada bir parantez açıp Camus'nun Ada'sından  başka bir adaya sıçrayalım: Adaları Seven Adam, D.H. Lawrence'ın bu kısa öyküsü, "Adaları seven bir adam vardı" diye başlıyor.

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/adalar seven adam

Lawrence'ın kahramanı tamamen kendine ait kıldığı bir yaşamı bir adada yaratma özlemiyle bir ada satın alır kendine. Edindiği ilk adanın masraflarıyla baş edemeyince yanına daha az uşak alarak yine tamamen kendine ait daha küçük bir adaya yerleşir. Bu adadaki yabanıl dinginlikte, kitaplar arasında çalışmasına koyulur; ama ikinci adada da onu bekleyen tehlike yanındaki çalışanlarından birinin kızıyla yakınlaşması olur. ("Cinselliğin kendiliğindenliğine yakalanmıştı aslında" / sf. 42) Adalımız üçüncü bir adaya yerleşir böylelikle. Giderek bir tür insanlardan kaçma hastalığına tutulur, öyle ki insana dair ne varsa tiksinti uyandırmaya başlar adalıda. Her adada biraz daha karadan uzaklaşır ama insandan kaçarken bu sefer de doğayla mücadelesi başlar.)





Hiçbir şey yapmadan umutsuzluğu kabul edecek miyiz? Dünyayla nasıl uzlaşacağız?

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/Saçma







İlk Adam, yarım kalmış otobiyografik bir roman taslağı. Yoksul bir çocukluk,

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/ yoksul cocukluk- albert camus

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/ yoksulların belleği - albert camus

ve yıllar sonra mezarda yatan kendinden genç bir baba ile karşılaşma; Jacques Cormery, yirmi yaşında ölmüş bir babanın kırk yaşındaki oğludur:

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/ ilk adam

Camus'nun belki de derinden hissettiği ilk saçma deneyimi.

***

Kalan sayfalarda Camus'nun Cinsellik,

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/cinsel yasam - albert camus

 Günlük Tutmak,

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/günlük tutmak - albert camus

Angaje Edebiyat  üzerine aldığı notlar yer alıyor:

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/bağımlı edebiyat üzerine notlar

***

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/08/volat-irreparabile-tempvs

Bu ay geniş bir yer ayırdığım ikinci isim Giacomo Leopardi (1798 - 1837)

Kumsal ve Deniz

Camus, onbeş gün süren bir gemi yolculuğuyla (Veba'nın yazarıdır) Güney Amerika'ya gidiyor. Yolculuk Günlükleri'nde bütün ilgisi ufuk boyunca dört bir yanında bakışını çevreleyen denize yönelik; yalnız kalmak ve yazmak için kamarasına kaçıyor, denizi betimliyor, Vigny okuyor. Ama denizden yükselen, nereden geldiğini bilmediği şu hüzün de var, ve bu hüzün içinde ara sıra onu yoklayan intihar düşüncesi.

Deniz betimlemelerinin bir kısmını Yaz kitabının sonuna almış: Gemi Günlüğü / Denizin Bağrında:

***

Bu dönüş yolculuğunun uzunluğu. Denizdeki akşamlar, batan güneşten aya geçiş, yüreğimi biraz yatışmış hissettiğim biricik anlar. Denizi hep seveceğim. O, içimdeki her şeyi, hep yatıştıracak. ...  ilacı biliyorum, uzun zaman denize bakacağım.

Atlantik’in üzerinde olağanüstü gece. Yiten güneşten henüz doğan aya, halen aydınlık olan batıdan çoktan kararmış doğuya giden şu saat. Evet çok sevdim denizi -- şu dingin sınırsızlığı - şu her yeri kaplayan dümen sularını - şu akışkan yolları. İlk kez bir ufuk, bir insan soluğuna uygun; bir alan, gözüpek olduğu kadar büyük. İnsanlara özgü iştahım, çağlama merakım ile, kendimi şu unutuluş denizlerine, ölümün büyüsüne benzeyen şu ölçüsüz sessizliklere denk kılma arzusu arasında sürekli parçalanıp durdum. Dünyanın, benzerlerimin, insan yüzlerinin geçici beğenisine sahibim, ama bu yüzyılın yanında, deniz ve bu dünyâda ona benzeyen her şey demek olan benim, kendi kuralım da var. Ey, bütün yıldızların salındığı ve gemi direklerinin üzerinde kaydığı gecelerin tatlılığı ve içimdeki şu sessizlik, en sonunda beni her şeyden kurtaran şu sessizlik.

Gemi direklerinin üzerinden ayça biçiminde bir ay yükseliyor. Henüz yoğun olmayan gecede gözün görebildiği yere kadar deniz - ve o sırada sulardan bir dinginlik duygusu, güçlü bir melankoli yükseliyor. Denizde her zaman derin bir dinginliğe erdim ve şu denizin, bugün dünyanın bütün gözyaşlarını sürüklediği izlenimine kapılsam da, şu sonsuz yalnızlık bana bir an iyi geliyor. Kamarama bunu yazmaya dönüyorum, içten hiçbir şeyden söz etmeden, ama günün olaylarından da hiçbirini unutmadan, her akşam bunu yapmak istediğim için. Bıraktığıma doğru dönüş, yüreğim sıkıntılı, yine de uyumak istiyordum.

... kamarama okumaya gidiyor, ardından, akşam yemeği için yeniden giyiniyorum. Hüzün. Şarap içiyorum. Yemekten sonra söyleşi, ama ben denize bakıyor; pruva bodoslamasının geriye ittiği suyun, denizin üzerinde oluşturduğu şu dallı güllü resimler, şu desenler için yirmi yıldır tasarladığım imgeyi bir kez daha saptamaya çalışıyorum. Bu girişimim onu bulduğumda sona erecek.

 İki kez canlanan intihar düşüncesi. Sürekli denize bakarken ikinci kez şakaklarıma korkunç bir yanma yükseliyor. İnsanın canına nasıl kıydığını şimdi anladığımı sanıyorum. Karanlıkta üst güverteye çıkıyor, çalışma kararları aldıktan sonra, günümü denizin, ayın, yıldızların karşısında bitiriyorum. Sular yüzeyde henüz aydınlık, ama derin karanlıkları seziliyor. “Deniz böyledir, onu bunun için seviyorum zaten! Yaşamın çağrısı, ölüme davet.

 Günü her zamanki gibi, ayın altında, bu akşam görkemle parlayan, hafif çalkantı üzerine yakamozlu çizgilerle Arap harfleri yazan denizin karşısında bitiriyorum. Gökyüzü ve sular uzayıp gidiyor. Hüzün bunlara nasıl da eşlik ediyor!

Yatmadan önce denizin karşısında. Bu kez ay, geminin devinimiyle, karanlık okyanusta, yorulmak nedir bilmeden bize doğru akan sütsü, gür bir ırmağı andıran bütün bir deniz kulvarını aydınlatıyor. Daha önce, gün boyunca denizin görünüşlerini kaydetmeye çalışmıştım, onları aktarıyorum: 

Sabah denizi: Uçsuz bucaksız bir canlı balık havuzu - ağır ve durduğu yerde duramayan pullu - yapışkan - soğuk salya kaplı.

Öğle denizi:Solgun - beyaza çalan büyük sac levha—- çıtırdıyor da - şu anda koyu karanlıklarda olan ıslak yüzünü güneşe sunmak üzere birdenbire dönecek birazdan... vb.

Akşam yemeğinden önce, batan güneşe bakıyorum. Ama, ufuktan çok önce sis tarafından yutuluyor. Bu sırada deniz, iskeleden yanda pembe, sancaktan yanda mavi. Sınırsız bir enginlikte ilerliyoruz. Rio’dan önce kara parçası yok. Akşamın vakti birdenbire olağanüstü. Yoğun su donuklaşıyor biraz. Gök gevşiyor. Ve en büyük yatışma saatinde, yüzlerce domuzbalığı sudan yüze vuruyor, bir süre oraya buraya gidip geliyor, ardından insansız ufka doğru çekip gidiyorlar. Onlar uzaklaşınca, ilkel denizlerin sessizliği ve sıkıntısı ortaya çıkan. Akşam yemeğinden sonra geminin baş tarafına, denizin karşısına geliyorum yeniden. Deniz görkemli, ağır ve nakışlı. Rüzgâr, artık enginliğini bile tasavvur etmediğim alanları gezip dolaştıktan sonra, karşıdan gelip hoyratça yüzümü kırbaçlıyor. Kendimi, yalnız ve biraz yitik, sonunda hoşnut ve şu bilinmeyen geleceğin, sevdiğim şu büyüklüğün karşısında, yavaş yavaş güçlerimin yeniden doğduğunu duyumsarken buluyorum. 

...

Uykusuzluk gecesi. Bütün gün oyuk bir baş ve boş bir yürekle dolaşıyorum. Deniz kötü. Gök kapalı. Güverteler terk edilmiş. Hem zaten, Dakar’dan bu yana artık yalnızca yirmi kadar yolcuyuz. Bugün denizi betimleyemeyecek kadar yorgunum.

...

...ay’ı ve boyuna kendisine doğru yol aldığımız Güneyhaçı takımyıldızını seyretmeye, geminin baş tarafına kaçıyorum. Şu güney göğünde ne denli az yıldız bulunduğu ve olanların da neredeyse solgunluğu karşısında şaşırıyorum. Karınca gibi kaynayan bizim Cezayir gecelerini düşünüyorum.

Uzun zaman denizin karşısında kalış. Bütün çabalarıma ve uslamlamalarıma karşın, artık nedenini bile anlamadığım şu hüznü dağıtamıyorum. 

Nietzsche: Ama deniz bile ona yeterince yalnız görünmedi . . 

Kumsallardaki denizi hep sevdim. Ve sonra gençliğimin ıssız kumsallarında, çalışmalarım hızla çoğaldı. Artık yalnızca, kıyıların varlığının  kuşku uyandırdığı,  okyanusların çevresini seviyorum. Ama bir gün, yeniden, Brezilya kumsallarında, benim için en büyük sevincin yalnızca, dalgaların ıslıklarıyla çınlayan, bir ışıkla karşılaşılan, ayak basılmamış bir kumun üzerinde yürümek olduğunu anladım.

Yazmak, en derin sevincim. Dünyayı kabul etmek ve tadını çıkarmak -ama yalnızca yoksunlukta. Kendimin karşısında çıplak kalmayı beceremeseydim kumsalların çıplaklığını sevmeye layık olamazdım.

Denizde günler,  mutluluk gibi hep birbirine benzeyen.

Stevenson'un sözünü ettiği, şu unutuşa başkaldıran, anıya başkaldıran yaşam...


"Özgürlük, denizin bir lütfudur." Proudhon.

Denizin karşısındaki kumullar -ılık tan vakti ve henüz kara ve hüzünlü olan ilk dalgaların karşısındaki çıplak bedenler. Su ağır. Beden suya dalıyor ve güneşin ilk ışıklarıyla kumsalda koşuyor. Kumsaldaki tüm yaz sabahlarının, dünyadaki ilk yaz sabahlarıymış gibi bir halleri var. Tüm yaz akşamları da, dünyanın sonunun ciddi ifadesini takınıyorlar. Deniz üstündeki akşamlar sınır tanımıyordu. Kumulların üstündeki güneşli günler bunaltıcıydı. Öğleden sonra saat ikide, yakıcı kumların üzerinde yüz metre yürüyüş baş döndürüyor. Birazdan, yere düşebilir insan. Bu güneş öldürecek. Sabah, sarı kumulların üzerindeki esmer bedenlerin güzelliği. Oynaşan ışıkta, bu oyunların ve bu çıplaklığın korkunç masumiyeti.

Gece, ay kumulları aklaştırır. Geceden biraz önce, akşam, tüm renkleri ortaya çıkarır, koyulaştırır ve daha sertleştirir. Deniz lacivert, yol kızıl, pıhtılaşmış kan rengi, kumsal sarı. Yeşil güneşle her şey kaybolur ve kumullar ayla ışıldar. Bir yıldız yağmuru altında, sınır tanımayan mutluluk geceleri. Neye sarılır insan, bir bedene mi yoksa ılık geceye mi? Ve, şimşeklerin kumullar boyunca koşuştuğu, solduğu, kumların üstüne ve gözlerin içine turuncu ya da beyazımtırak ışıltılar yerleştirdiği bu fırtınalı gece. Bunlar unutulmaz düğünlerdir. Yazılabilecek olan: Sekiz gün boyunca mutlu oldum.





*
Albert Camus
YAZ

Zagreus ve Mersault'nun Diyalogu (Mutlu Ölüm'den)

'Yorgun görünüyorsunuz," dedi Zagreus.

Mersault utanarak, "Evet, canım sıkılıyor," diye yanıt verdi yalnızca.

Bir süre sonra kalktı, pencereye doğru yürüdü ve dışarıya bakarak ekledi:

"Evlenmek, intihar etmek ya da İllustration’a abone olmak istiyorum.

Umutsuz bir davranış yani."

Öteki gülümsedi:

'Yoksulsunuz, Mersault. Bıkkınlığınızın yarısı buna dayanıyor. Öteki

yarısıysa yoksulluğu saçma bir biçimde kabul etmenize."

Mersault hep sırtı ona dönük oturuyor ve rüzgâr altındaki ağaçlara

bakıyordu. Zagreus eliyle bacaklarını örten örtüyü sıvazlıyordu.

"Biliyorsunuz. Bir adam her zaman gövdesinin gereksinimleriyle

ruhunun istekleri arasında sağlayabildiği dengeyle değerlendirilir. Siz...

siz kendinizi kötü değerlendirmektesiniz, Mersault. Kötü yaşamaktasınız.

Barbarca." Başını Patrice’e çevirdi: "Araba kullanmayı seviyorsunuz, değil mi?

- Evet.

- Kadınları da seviyorsunuz?

- Güzellerini.

-İşte demek istediğim bu." Zagreus ateşe döndü.

Bir süre sonra: "Bütün bunlar..." diye başladı. Mersault döndü,

ardında esneyen camlara dayanarak tümcenin sonunu bekledi. Zagreus

susuyordu. Erkenci bir sinek camda titreşiyordu. Mersault geriye döndü,

sineğin üzerini eliyle kapattı, sonra serbest bıraktı. Zagreus ona

bakıyordu, sonra duraksayarak, şöyle dedi:

"Ciddiyetle konuşmasını sevmiyorum. Çünkü o zaman konuşulabilen

tek şey oluyor: Yaşamını doğrulama. Ama ben... ben gözlerimin önündeki

kesik bacaklarımı doğrulayacak, haklı çıkaracak bir şey göremiyorum.

- Ben de," dedi Mersault geriye dönmeksizin.

Zagreus‘un diri gülüşü patladı birdenbire. "Teşekkür ederim. Bana

hiç yanılma payı bırakmıyorsunuz." Ses tonunu değiştirdi: "Ama katı

olmakta haklısınız. Yine de size söylemek istediğim bir şey var." Ve

ciddiyet içinde sustu. Mersault gelip onun karşısına oturdu.

"Dinleyin, diye yeniden başladı Zagreus ve bana bakın. Helaya

gitmeme yardım ediyorlar. Sonra kıçımı yıkayıp kuruluyorlar. Daha da

kötüsü, bunun için birilerine para ödüyorum. Ve onca inandığım bir

yaşamı kısaltmak için hiçbir girişimde bulunmayacağım. Daha kötüsünü

de, körlüğü, dilsizliği, düşünebileceğiniz her şeyi kabul ederdim; yeter ki

içimde yalnızca o yoğun ve coşkun yalımı duyayım, yani kendi varlığımı,

yaşayan beni! Hâlâ yaşamama izin verdiği için yaşama teşekkür etmeyi

düşünürüm yalnızca." Biraz soluksuz kalan Zagreus, arkaya kaykıldı.

Şimdi görülebilen yeri çok azdı, örtülerin çenesi üzerinde bıraktığı

morumsu bir yansıma yalnızca. Şöyle dedi o sırada: 

"Size gelince Mersault, haydi haydi, bu gövdenizle, biricik göreviniz, yaşamak ve mutlu

olmaktır.

- Beni güldürmeyin, dedi Mersault. Sekiz saat büroda çalışarak mı?

Ah bir özgür olsaydım!"

Badem Ağaçları

Ben Cezayir’de otururken, kış konusunda hep sabırlı davranırdım, çünkü, bilirdim ki, bir gecede, soğuk ve arı tek bir şubat gecesinde, Consuls Vadisi’nin badem ağaçları ak çiçeklerle kaplanacaktı. Sonra bu cılız karın tüm yağmurlara ve deniz yeline dayandığını görüp hayran kalırdım. Gene de her yıl direnirdi, ancak meyvesini hazırlamaya yetecek kadar.

Bu dünya mutsuzluklarla zehirlenmiş, üstelik bundan hoşlanır gibi. Nietzsche’nin ağırlık ruhu dediği şu derde düşmüş tümüyle. Ona el vermeyelim. Tine ağlamak boşuna, onun için çalışmak yeter.

 Ama tinin fethedici erdemleri nerede? Yine aynı Nietzsche ağırlık ruhunun can düşmanları olarak sıralamıştı bunları. Ona göre, bunlar bilgenin kişilik gücü, beğenisi, “dünya”sı, klasik mutluluğu, çetin gururu, soğuk yetingenliğidir. Bu erdemler her zamankinden çok daha fazla gerekli ve herkes kendine uygun düşeni seçebilir. Ne olursa olsun, başlatılmış savaşın büyüklüğü karşısında, kişilik gücü unutulmamalı. Seçim kürsülerinde kaş çatmalarla, tehditlerle bir arada gideninden söz etmiyorum. Aklığın ve özsuyun erdemiyle tüm deniz yellerine dayananından söz ediyorum. 

Dünyanın kışında meyveyi hazırlayacak olan güçtür o.


*
Albert Camus
YAZ

VOLAT IRREPARABILE TEMPVS

Yalnızlık

Yalnızlığın zorlukları bütünüyle incelenecek.

"Uygulamada" çözümlenmesi gereken büyük sorun: Yalnız

ama mutlu olunabilir mi sorunu.

Yalnızlık, zenginlerin lüksü.

Tutkularıyla yaşamak onları denetim altına almayı gerektirir.

'Bengi dönüş', acıdan hoşnutluk duyulduğunu varsayar.

Bazı insanların yalnızca sıradan olmak için aşırı bir güç

harcadığını hiç kimse düşünmez.

Gözlendiğinde, zaman hızlı ilerlemez. Gözetim altında tutulduğunu

hisseder. Ama zaman, bizim dalgınlıklarımızdan yararlanır.

Belki de iki zaman vardır, gözlenilen zaman ve bizi değiştiren

zaman.

Trajedi, yalnız olmak demek değil, yalnız olunabilir demektir

Bazen, insanların evreniyle bir araya gelmemek için, dünyaya

her şeyi verebilirim . Ama, bu evrenin bir parçasıyım ve en

büyük cesaret, evreni ve onunla birlikte trajediyi kabul etmektir

Özgürlük, gelecek umudu değildir. O, şu andır ve insanlarla

ve şu andaki dünyayla uyumdur.

KENDİ ŞARKIM

Bu kısa ve amatör işi video Whitman'ın, bu yeryüzü ermişinin çıplaklık üzerine yazılmış en değerli metinlerden biri olduğunu düşündüğüm bir yazısından yola çıktı:

kaotikbenlik.blogspot.com/2018/04/Doğa'da Çıplak

Ve Whitman'a ait olduğu düşünülen, Thomas Eakins tarafından çekilmiş çıplak fotoğraflarından cesaret aldı.

https://kaotikbenlik.blogspot.com/2018/05/ww.html

Ve iki koca yürekli kişiye adandı.

 Üzerine çok da düşünmeden çektiğim doğaçlama bir çalışmaydı ve ancak böylelikle var olabildi.


Bir öğle üzeri ormanın kıyısındaki ıssız bir sahile gittim; bütün giysileri attım üzerimden ve yalnız kendimle baş başa orada, çırılçıplak dolaştım, denize girdim ve Walt Whitman şiirleri okudum.


Bu filmi Whitman'dan ve onun felsefesinden ayıramam, böylelikle ancak Whitman etkisiyle var olabildiğini de iddia edebilirim.




İçerdiği çıplaklık bir tür  put kurmaydı, en başta da kendi putlarımı, bu haliyle performansa yakındı, kayda almaksa başından beri aklımdaydı.

Çimen Yaprakları'nı filmsel bir dille (kaygıyla) ele almak (üstelik çok küçük bir seçkiden, Memet Fuat çevirilerinden yola çıkarak), bu metinleri daha iyi görmemi sağladı. Doğa, din, cinsellik, ölüm.. vb üzerine ayıkladığım bu metinler, hepsi bir arada çıplaklığımı imliyordu, ya da bütün bunlar, hepsi, bir arada, ölümün imleyenleriydi. Evet, her neyse...

Bir önemi var mı, yok, sadece ilginç (ve cesur) bir film olmakla yetinecek, ama belki Whitman üzerine yapılmış queer çalışmalara (varsa) eklemlenebilir.

https://vimeo.com/Song of Myself (English)

Yaşama Aşkı

İçinde dünyanın yüzünün gülümsediği bu kristali bir devinim çatlatabilirmiş gibi geliyordu bana. Bir şey bozulacak, gökteki kuş kümesi ölecek, her biri açılmış kanatlarının üzerinde ağır ağır düşecekti. Bir göz aldanmasına öylesine çok benzeyen şeyi, yalnız sessizliğimle kımıltısızlığım akla yakın kılıyordu. Oyuna katılıyordum. Aldanmadan, görünüşlere bırakıyordum kendimi. Yaldız yaldız bir güzel güneş, manastırın sarı taşlarını tatlı tatlı ısıtıyordu. Bir kadın kuyudan su çekiyordu. Bir saate, bir dakikaya, bir saniyeye kadar, belki hemen şimdi, her şey yıkılabilirdi. Gene de mucize sürüyordu. Dünya sürüp gidiyordu, utangaç, alaylı ve saygılı. Bir denge sürüyordu, kendi sonunun tüm kuşkusuyla renkliydi gene de.

Tüm yaşama aşkım buradaydı işte: belki de elimden kaçacak olana karşı sessiz bir tutku, bir alevin altında bir acılık.  Yaşama umutsuzluğu yoksa, yaşama aşkı da yoktur.

***

Cafe Quartet'te niye hiç Smiths çalmaz?

Yıkıntılar Arasında

"Havanın bu ışıl ışıllığı, göğün bu verimliliği altında,
insanların tek ödevi, yaşamak ve mutlu olmak gibi görünüyordu. "

Hiçbir şeyi dışarıda bırakmamaktan ve kırılasıya gerilmiş bir ipi ak ve karayla örmeyi öğrenmekten başka ne dileyebilirim? (...) Ama var olanın bir yanından el çekilirse, var olmaktan da el çekmek gerekir; öyleyse ya yaşamaktan vazgeçmeli, ya da "vekaleten" sevmekten başka türlü  sevmeli. Böylece yaşamın hiçbir şeyini yadsımadan bir yaşama istenci vardır, bu şu dünyada benim en çok saydığım erdemdir. En azından, arada bir bunu uygulamış olmak istediğim doğrudur. 

Tel örgüleri ona bakarak geçip yıkıntılar arasına giriyorum en sonunda. Ve aralığın şanlı ışığı altında, tamı tamına bulmaya geldiğimi ve zamana ve dünyaya karşın, bu ıssız doğada bana, gerçekten yalnızca bana sunulmuş olanı buldum, yaşamda yalnız bir iki kez olabilirdi böylesi, bundan sonra da insan isteğine kavuştuğunu düşünebilirdi. Her yanına zeytinler saçılmış pazaryerinden, aşağıda köy görünüyordu. Hiç bir gürültü gelmiyordu buradan; duru havada hafif dumanlar yükselmekteydi. Deniz de susuyordu, kıvılcımlar saçan, soğuk bir ışığın kesintisiz akışı altında soluğu kesilmişti sanki. Günün kırılgan şanını Chenoua’dan gelen bir horoz sesi kutsuyordu yalnızca. Yıkıntıların bulunduğu yanda, gözün uzanabildiğince uzaklarda, billursu havanın saydamlığında yalnızca çiçek bozuğu taşlar ve pelinler, ağaçlar ve kusursuz sütunlar görünüyordu. Öyle görünüyordu ki, hesaplanması olanaksız bir an için sabah donmuş, güneş durmuştu. Bu ışık ve sessizlik içinde, azgınlık ve gece yılları ağır ağır eriyordu. Sanki uzun zamandır durmuş yüreğim usul usul yeniden çarpmaya başlıyormuş gibi, içimde neredeyse unutulmuş bir sesi dinliyordum. Şimdi uyanmış, sessizliği oluşturan ayrımsanmaz sesleri birer birer tanıyordum: kuşların kesintisiz sesi, kayalıkların dibinde denizin hafif ve kısa iç çekişleri, ağaçların titreşimi, sütunların kör şarkısı, pelinlerin, ürkek kertenkelelerin hışırtısı. Bunu işitiyordum, içimde yükselen mutlu dalgaları da dinliyordum. Bana öyle geliyordu ki, en sonunda, hiç değilse bir anlığına, limana gelmiştim ve bu an bundan böyle hiç bitmeyecekti. Ama az sonra gözle görülür biçimde güneş bir basamak yükseldi. Bir karatavuk kısa bir giriş yaptı, hemen arkasından da dört bir yandan, bir güç, bir sevinç, şen bir uyumsuzluk, sonsuz bir kendinden geçişle kuşların şarkısı patladı. Gün yeniden yürümeye başladı. Akşama dek taşıyacaktı beni.

Ayvalık Adaları Tabiat Parkı

(Ayışığı Manastırı yolunda)

Tolstoy:

  "Yalnızca, yaşam sarhoşuyken yaşanabilir." Itiraf

Aynı dönemde: "Ben yaşam delisiyim . . . Bu, yaz demektir, tadına doyulmaz yaz . . . "

Güneşli denemelere başlık: Yaz. Güney. Şenlik.

Düğün'den sonra. Yaz. Senlik - Futbol;- Tipasa;  -Yunan adaları - Kuzey yeli - Bedenler - Dans - Sonsuz sabah.

Yeğlediğim on sözcük sorusuna yanıt "Dünya, acı, toprak, anne, insanlar, çile , onur, yoksulluk, yaz, deniz."

Hölderlin. Empedokles'in ölümü.

a.g. "Ama sen, duru bir gün için doğdun."

*

Defterler

Albert Camus

Güneş

Sabah güneşinin altında, uzamda ağır ağır büyük bir mutluluk salınmakta.

(Düğün / sf. 18)

Nihilimimizin en karanlık noktasında, yalnızca bu nihilizmi aşmanın nedenlerini aradım. 

Ayrıca erdemle, ender bir ruh yücelişiyle de değil, içinde doğduğum ve içinde, binlerce yıldan beri, insanların acıda bile yaşamı selamlamayı öğrendikleri bir ışığa içgüdüsel bağlılığımla.

Aiskhylos sık sık umutsuzluk vericidir; gene de, parıldar ısıtır. Evreninin ortasında bulduğumuz şey, cılız anlamsızlık değil, gizilgüç yani gözümüzü kamaştırdığı için zor çözdüğümüz anlamdır. Aynı biçimde, Yunanistan’ın bu kurumuş yüzyılda hâlâ yaşayıp da kendisine yakışmayan ama kendisine inatla bağlı oğulları da tarihimizin ateşini katlanılmaz bulabilirler ama sonunda gene de katlanıyorlar, çünkü onu anlamak istiyorlar. Kara da olsa yapıtımızın odağında tükenmez bir güneş parlıyor, bugün ovalar ve tepeler arasından seslenen güneş.

Güneş dalgaları göğün doruğundan düşüp çevremizde, kırda, sertçe sekiyor. Bu gümbürtüde her şey susuyor ve, orada, Le Luberon durmamacasına dinlediğim koca bir sessizlik kitlesinden başka bir şey değil. Kulak veriyorum, uzaklarda bana doğru koşanlar var, görünmez dostlar beni çağırıyor, sevincim büyüyor, yıllar öncekinin aynı. Yeniden, mutlu bir gizlem her şeyi anlamama yardımcı oluyor.

Dünyanın uyumsuzluğu nerede? Bu ışıldama mı, yoksa yokluğunun anısı mı? Belleğimde bunca güneş varken, nasıl oldu da zarımı anlamsızlıktan yana atabildim? Çevremdekiler şaşıyor buna; ben de şaşıyorum bazı bazı. Onlara da, kendime de güneşin bunda bana yardımcı olduğu ve ışığının, çok yoğun olması sonucu, evreni ve biçimlerini karanlık bir göz kamaşmasında dondurduğu yanıtını verebilirdim. Ama aynı şey başka türlü de söylenebilir ve ben, benim için her zaman gerçeğin aydınlığı olmuş olan bu ak ve kara aydınlıkta, ayrımlarına inilmeden konuşulmasına katlanamayacak ölçüde iyi tanıdığım bu uyumsuzluk konusunda düşündüklerimi açıklamak isterdim yalnızca. Nasıl olsa, ondan söz etmek bizi gene güneşe getirecek.

*
Albert Camus
YAZ

Sevim ve Necdet Kent Kitaplığı'nda

***

***

İlgili bağlantılar:

Sevim ve Necdet Kent Kitaplığında (2015)

https://kaotikbenlik.blogspot.com/2016/06/sanat.html

UMUTSUZ YAZIN

 Ne olursa olsun, hiçbir şeyin anlamı bulunmadığı ve her şeyden umudu kesmek gerektiği düşüncesiyle nasıl yetinebiliriz? Her şeyin sonuna dek gidilmeden, hiç değilse yalnızca şu sözcüğü oluşturmak için bile dünyada özdekten fazla bir şey bulunduğunu söylemek gerektiğine göre, salt özdekçilik diye bir şey olmadığı gibi, tümcül yoksayıcılık da olmadığı belirtilebilir. Daha her şeyin anlamsız olduğunu söylediğimiz anda, anlamı olan bir şeyi dile getiririz. Dünyanın hiçbir anlamı olmadığını kesinlemek, her türlü değer yargısını ortadan kaldırmak anlamına gelir. Ama yaşamak ve örneğin yiyip içmek, kendi başına bir değer yargısıdır. Kendimizi ölüme bırakmadığımız anda sürmeyi seçeriz, o zaman da yaşamın bir değerini, en azından görece bir değerini benimsemiş oluruz. Sonra umutsuz bir yazın ne demek? Umutsuzluk sessizdir. Gözler konuşacak olursa sessizlik bile bir anlam saklar. Gerçek umutsuzluk can çekişme, mezar ya da uçurumdur. Konuşursa, uslamlamaya girişirse, özellikle de yazarsa, hemen kardeşimiz bize elini uzatır, ağaç doğrulanır, aşk doğar. Umutsuz bir yazın terimlerde bir çelişkidir.

*
Albert Camus
YAZ

Q

Biz Nietzsche'ciler

Pek az insan sanatı anlama yetisine sahiptir.

*

Flaubert. Onun amacı: Varoluşun alaycı kabulü ve bu kabulün sanat

tarafından tümüyle yeniden yaratılışı. "Yaşamak, bizi ilgilendirmez."

*

Ressam olduğunu keşfedip yolunu çizmeden önce, 27 yaşına

dek dolaşıp duran Van Gogh'un uzun arayışı.

*

Geldiği gibi yazmak - bu olacak gibi.

*

Gide'le akşam yemegi. Yazmayı sürdürmek gerekip gerekmediğini

soran genç yazarların mektupları. Gide yanıtlıyor: "Nasıl?

Kendinizi yazmaktan alıkoyabiliyor ve tereddüt mü ediyorsunuz"?

*

El yazmalarını iki kez yakan Kleist. .. Son günlerinde kör olan

Piero della Francesca . . . Belleğini yitiren ve alfabeyi yeniden ögrenen

Ibsen . . . Cesaret! Cesaret!

*

10 Ocak 1950.

Son noktaya varmak için kendi içimi asla açıkça göremedim. Ama hep içgüdüsel olarak, görünmez bir yıldızı izledim. İçimde bir kargaşa, korkunç bir karmaşa var. Yaratmak bin kez ölmeme mal oluyor, çünkü yaratmak için düzen gerek ve benim tüm varlığım düzeni reddediyor. Ama düzen olmazsa da dağınıklıktan ölebilirim.

YIKIMIMIZA KOŞALIM!

Gece yarısı, kıyıda yalnız başımayım. Biraz bekleyip gideceğim. Göğün kendisi de kazaya uğramış, tüm yıldızlarıyla birlikte, şu saatte, tüm dünyada, ateşler içinde, limanların karanlık sularını aydınlatan şu şilepler gibi. Uzam ve sessizlik yüreğin üstüne tüm ağırlığıyla çöküyor. Birden bastıran bir aşk, bir büyük yapıt, belirleyici bir edim, dönüştüren bir düşünce, kimi anlarda aynı katlanılmaz sıkıntıyı verir, karşı konulmaz bir çekimle birlikte. Güzelim var olma bunalımı, adını bilmediğimiz bir tehlikenin çok hoş yakınlığı, yaşamak, o zaman, kendi yıkımımıza koşmak mıdır? Yeniden, durup dinlenmeden yıkımımıza koşalım.

Deniz, Tanrısallık

Deniz, Tanrısallık.

Dünyanın yaratılışında, yağmurlar yüzyıllar boyunca kesintisiz

bir biçimde yağar.

Yaşam denizde doğmuştur ve yaşamın ilk hücreden ilk deniz varlığına ulaştığı eski zamanlar boyunca, hayvansal ve bitkisel yaşamın bulunmadığı anakara, büyük bulutların hızla geçen

gölgelerinden ve okyanus haznesindeki suların yarışından başka hiçbir hareketin olmadığı çok büyük bir sessizliğin ortasında yağmurun ve rüzgarın gürültüsüyle dolu bir taş ülkesinden başka

bir şey değildi.

Milyarlarca yıl sonra ilk canlı varlık denizden çıktı ve anakaraya ayak bastı. Bir akrebe benziyordu. Bu, üç yüz elli milyon yıl önceydi. Uçan balıklar, yumurtalarını hu derin çukurlarda gizlemek

için deniz altındaki oyuklarda yuvalanırlar.

Sargasses denizinde, iki milyon yosun. Büyük kırmızı deniz anası, ilkin bir yüksük kadarken, ilkbaharda bir şemsiye kadar genişliyor. Uzun dokunaçlarını sürükleyerek ve onunla birlikte yer değiştiren yavru morina balığı gruplarını şemsiyesi altında koruyarak düzenli devinimlerle yol

alıyor.

Görünmez bir sınırı geçerek kendi yaşam alanından daha yukarıya çıkan balık, patlar ve suyun yüzeyine düşer.

Derindeki mürekkep balıkları, yüzeyde yaşayanların tersine ışıklı bir mürekkep yayıyorlar. lşığın içinde saklanıyorlar.

Anakara, denizin üstündeki ince bir tabakadan başka bir şey

değildir. Bir gün okyanus egemen olacak.

*
Albert Camus
Defterler

SAÇMA

Saçmanın bilincine varıp buna uygun olarak yaşamaya çalışan bir insan, bilincin, dünyada korunması gereken en zor şey olduğunu her zaman fark eder. Koşullar neredeyse her zaman, buna engel olur. Söz konusu olan, dağılmanın kural olduğu bir dünyada bilinçli yaşamaktır. Böylece insan, Tanrı olmadan bile, gerçek sorunun, ruhsal bütünlük sorunu (saçmanın bilincine varmak yalnızca dünyanın ve ruhun metafizik bütünlüğü sorununu gerçekten irdelemektir) ve iç huzur olduğunun ayrımına varır. İç huzurun, dünya ile uzlaşacak zorlu bir disiplin olmaksızın gerçekleşmeyeceğinin de farkına varır. Sorun buradadır. İç huzuru dünya ile tam olarak uzlaştırmak gerekir. Söz konusu olan, bir yaşama kuralı gerçekleştirmektir. Buna engel olan, geçmiş yaşamdır (meslek, evlilik, geçmişteki görüşler, vs.), önceden olmuş alandır. Bu sorunun hiçbir unsurunu atlamamalı.

Saçma, bir aynanın karşısındaki trajik insandır (Caligula). O halde, yalnız değildir. Bir doyumun ya da sevgi bağının tohumu vardır. Şimdi , aynayı yok etmek gerek.

Saçma dünya sorununu ortaya koymak: "Hiçbir şey yapmadan umutsuzluğu kabul edecek miyiz." diye sormak demektir. Dürüst hiç kimsenin evet yanıtı vereceğini sanmıyorum.

Adaları seven bir adam vardı...

Tek doyumunu hâlâ yalnız olmaktan, tam anlamıyla yalnız olmaktan alıyordu. Çevresini saran boşluğu içine çektiği bir yalnızlık. Yalnızca külrengi deniz, bir de denizin yıkadığı adasının iskelesi. Başka hiçbir temas yoktu. Dehşetini onunla temasa geçirecek insani hiçbir şey yoktu. Yalnızca uzay, ıslak, alacakaranlık, denizle yıkanan uzay! Ruhunun besini buydu.

Tüm isteklerden arınmış bu yabansı dinginlik, adalının gözünde bir tür tansıktı. Canı hiçbir şey istemiyordu. En sonunda, ruhu, bedeninde duruyordu artık; garip bir bitki Örtüsünün yayılıp ara sıra bir oraya bir buraya salındığı, suskun bir balığın bir görünüp bir kaybolduğu su altında yarı aydınlık bir mağara gibiydi ruhu. Durgun, yumuşak, yakınmasız, ama kök salmış yosunlar kadar canlı.

Ada / Albert Camus

Çöl kalmadı artık. Ada kalmadı. Oysa gereksinimini duyuyoruz. Dünyayı anlamak için bazı bazı ona sırtımızı dönmemiz gerekir; insanlara daha iyi yardım edebilmek için bir an onları kendimizden uzak tutmamız gerekir. Ama güç kazanmamız için zorunlu yalnızlığı, usun toparlandığı ve gözüpekliğin ölçüsünün alındığı uzun soluğu nerede bulmalı? Büyük kentler kaldı. Ancak, bunun için de birtakım koşullar gerekiyor.

Avrupa’nın önümüze serdiği kentler geçmişin uğultularıyla fazla dolu. Deneyimli bir kulak, kanat sesleri seçebilir buralarda, ruhların çırpınışını seçebilir. Yüzyılların, devrimlerin, görkemin baş dönmesini duyar insan. Batı’nın çığlıklar içinde kurulduğunu anımsar. Bu da aradığı sessizliği sağlamaz ona...

Albert Camus

Yunanistan Seyahati I / Albert Camus

 Yunanistan'da yirmi gün süren gezi , yola çıkmadan önce bu

günleri şimdi Atina'dan seyrediyorum ve bu günler bana yaşamımın

bağrında saklayabileceğim bir tek ve upuzun bir ışık kaynağı

gibi görünüyor. Benim için Yunanistan, yollar boyunca

uzanmış, bir ışık denizinin üstünde ve saydam bir gökyüzünün

altında durmaksızın çoğalan sakat tanrılar ve kırmızı çiçeklerle

kaplı ışıl ışıl uzun bir günden başka bir şey değil. Bu ışığı tutmalı

 geri gelmeli, artık günlerin karanlığına teslim olmamalı . .

21 Nisan.

Paris'ten hareket. Üzgünüm, X. içimdeki tüm sevinci yok etti.

Alp dağları. Ve denizin üstünde yavaşça, teker teker bizimle

tanışan adalar: Korsika, Elbe açıklarındaki Sardunya ve Calabria.

Alacakaranlıkta neredeyse görünmez olmuş Sefalonya ve lthaki.

Ardından, Yunanistan kıyıları, ama gece, Peloponez'in kuvvetli

eli, kardelenlerle kaplı, uzaktan uzağa karlı doruklarla ışıldayan,

karanlık ve gizemli bir kara haline geliyor. Gökyüzünde hala

parlayan birkaç yıldız ve bir hilal. Atina.

Uyanınca, rüzgar, bulutlar ve güneş. Biraz alışveriş. 

Akropol. Rüzgar tüm bulutları dağıttı ve gökyüzünden bembeyaz

ve çiğ bir ışık döküldü. Sabahleyin, yıllardır buradaymışım gibi

tuhaf bir duygu, sanki evimdeyim, dil farklılığı bile rahatsız

etmiyor. Akropol'e çıkarken, hiçbir heyecana kapılmadan

"komşuya" gidiyormuşum gibi hissettiğimde, bu tuhaf duygu artıyor.

Yukarısı başka bir dünya. Rüzgarın iliklerine kadar temizlediği

tapınakların ve yerdeki taşların üstüne sabah on bir ışığı dolu dolu düşüyor,
 çarpıyor, binlerce beyaz ve ateşli kılıca bölünüyor

Işık gözleri yakıyor, gözler yaşarıyor, acı veren bir hızla bedene

giriyor. bedeni mahvediyor, tamamen bedensel bir tür tecavüzle

bedeni yakıyor, aynı zamanda da bedeni temizliyor.

Alışkanlığın yardımıyla gözler yavaş yavaş açılıyor ve mekanın

çılgın güzelliĞi (evet, beni burada çarpan bu klasisizmin olağanüstü

küstahlığı), ışığın temizliğinden geçmiş, arı bir varlıĞa

kabul ediliyor.

Biri tek başına bir taşın üstünde biten, daha önce hiç görmediğim

kadar koyu kırmızı gelincikler, (. .. ) ler, ' ebegümeçleri ve

harika manzaralarla sınırlanmış, denize kadar uzanan alan. Ve

Erekhtenion'un üstündeki, ikinci karyatidin yüzü, üçüncünün

bükülmüş bacağı. . .

Burada insan, o zaman mükemmelliğe erişilmiş olduğu ve o

zamandan beri dünyanın çöküşe geçtiği fikrine karşı savunmaya

geçiyor. Ama bu düşünce sonunda yüreği parçalıyor. Bu düşünceye

karşı yeniden ve sürekli olarak kendini savunmak gerek.

Biz yaşamak istiyoruz ve bu düşünceye inanmak, ölmek anlamına

geliyor.

öğleden sonra, mor renkli Hymettos. Pentele.

1 9'da. Konferans. Eski mahalledeki bir tavernada akşam yemegi.

28

Sabah. Marguerite Liberaki ile . Daphni . Ama kesinlikle Bizans.

Yer büyüleyici. Çok hayal gücü gerektiren Eleusis. Ama,

Eleusisten önceki ve sonraki kırlar çok güzel. Tapınakta, ana sunağa
bağlanan iki yol var ve ikinci yol yabancıların bakışlarından

gizlenmek için başka bir yöne gidiyor.

Eleusis hakkında bildiklerimin büyük önemi. Geliştirilecek.

Müzede harika parçalar var

Büyükelçilikle öğle yemeği. Tiempo perdido.

Öğleden sonra. Agora Theseion, Areopagos; Agora'nın küçük

müzesinde, Herakleion, Athena, Herakles heykelleri. Üstünü

kaplayan çiçek açmış hanımellerinin altında Herakles boğum

boğum ve kaskatı. Sonra Musalar Tepesi'ne çıkıyorum . Ufukta

yükselmemiş güneş, henüz onu bulutsuz gökyüzünde tam olarak

resmeden kızıllığına kavuşmamış. Güçsüz, zayıf, biçimini yitirmiş.

Kopuk çemberinden akışkan bir bal dağılıp, tüm gökyüzüne

yayılıyor, tepeleri ve Akropol'ü altın rengine buluyor ve

denize uzanan, ufkun dört bir yanına saçılmış kenti, tüm parçalarına

dek, pek hoş ve eşsiz bir pırıltıyla kaplıyor.

Tartışmalı konferansım için tam zamanında kente iniyorum.

1İki saat sonra konferanstan yorgun çıkıyorum ve bir sürü soruyu

yanıtlıyorum. Pire'de Marguerite Liberaki ile akşam yemeği.

Ani yaşam belirtileri ve gülmeleriyle, karanlık, tuhaf biri.

29.

Yunanistan Seyahati II / Albert Camus

9 Haziran 1958.

Yeniden Yunanistan'a gidiş.

10 Haziran.

Akropol. İlk defaya nazaran daha az bir duygulanma. Yalnız

değildim ve aklım fikrim bana eşlik eden kişideydi. Ve sonra beni

rahatsız eden O. ile karşılaşma. Akropol yalan söylenebilecek

bir yer değil. Rodos'a iki saat uçuş. Arkamızda beliren denizin

üstünde adalar, kayalıklar Anakaradan püskürtülmüşler Rodos'la,

rüzgarın dalga dalga mavi denize doğru eğdigi kısa başaklardan

oluşmuş buğday tarlasının ortasına iniyoruz. Şatafatlı

ve çiçekli ada. Frank mimarisinin ortasında gece gezmesi . Bana,

papazlığı bırakmadan Kilise'den ayrılma niyetini açıklayan R.P

Brückberger'le karşılaşma. Ona karşı sevgim hep canlı. Michel

G. ve Prassinos'larla tekne.

l l Haziran.

Sabah erken tekneden tek başıma ayrılıyorum ve tek başıma

tekneden yirmi dakika uzaklıktaki Rodos kumsallarına gidiyorum.

Su dupduru, ılık. Güneş günlük seyrinin başlangıcında,

yakmadan ısıtıyor. Beni, yirmi yıl önce birkaç metre ilerdeki denizin

sabah uyuşukluğu içindeki suyuna dalmak için çadırdan

uykulu uykulu çıktığım Madrague sabahlarına götüren tadına

doyulmaz anlar. Heyhat, artık yüzemiyorum. Ya da daha doğrusu

o zaman yaptığım gibi soluk alıp veremiyorum . Buna rağmen

mutlu olduğum kumsalı istemeye istemeye terk ediyorum.

Saat onda, adanın kuzey bumrnunu aşmak ve Lindos'a varmak

için Rodos'tan ayrılıyoruz.

Saat 12.30. Lindos.

Kapalı sayılabilecek doğal küçük liman. Harika koy. Dupduru

sularda bir çıpa kaybediyoruz. Koy, öncelikle köyün beyaz

evlerinin, sonra ortasında Dor sütunları görünen Ortaçağ surlarıyla

güçlendirilmiş Akropol'ün egemenliğinde. Filikayla kıyıya

varıyoruz. Deniz banyosu. Akşam üstü Akropol'e çıkıyoruz. Kocaman

bir gökyüzüyle dolu çok geniş bir alana ulaşan geniş ve

dik merdivenin tepesinde, limanın demir attığımız yanından

öteki yanındaki Aziz Paulus'un karaya çıktığı yer olan baş döndürücü

bir uçurumla dimdik inen kapalı bir koya kadar her yer

görülüyor. Kırlangıçlar bu alanın üstünde, ışıktan sarhoş, gökyüzünden

yere doğru düşey biçimde dalıp, keskin çığlıklar atıp

yükselerek dönüyorlar. Gün, sütunların, iki koyun , ufka doğru

çoğalan burunların ve karşımızdaki engin denizin üstünde son

buluyor. Bu kadar büyük bir güzelliğe ulaşma, onu dile getirmedeki

yetersizlik duygusu. Ama aynı zamanda, dünyanın kusursuz

varlığı karşısında duyulan minnet. Kente dönerken, küçük

eşekler, gecenin içindeki kayıklar. .. Gece, eşeklerin anırmaları.

12 Haziran.

Altıda, sevdiğim koyu son bir kez görmek için güverteye çıkıyorum.

Teknede kaptan dışında herkes uyuyor. Uçarı sabahta

Lindos'un kokusu , köpük kokusu, sıcağın, eşeklerin ve otların,

hayvan pisliğinin kokusu . . .

8.30 Rodos.

Yeni doğmuş kelebcklerle dolu bir boğazı geçmek için gezinti.

Kelebekler otlara, ağaçlara, mağaralara gizlenmişler biz yürüdükçe
sessiz ve kıpır kıpır bulutlar halinde önümüze çıkıyorlar.

Bunaltan sıcak. Dönüş. On beşte Türk limanı Marmaris'e hareket.

On yedide varış. Ortasında demir attığımız koy güzel, ama

iç karartıcı. Uzaktaki kasaba yoksul görünüyor Ve tüm ahalinin

yavaş yavaş iskeleye toplandığını görüyoruz. Tekneye Türk polisleri

ve gümrük memurları geliyor. Gerekli işlemleri yerine getirmek

için bitip tükenmeyen boş konuşmalar. Sonra, bizi izleyen

bir yoksul çocuk kalabalığıyla çevrelendiğimiz karaya çıkış.

Yoksulluk, sokaklardaki ve evlerdeki bakımsızlık yüreğimizi o

kadar daraltıyor ki, hiç beklemeden tekneye dönüyoruz. Akşam

yemeğinden Sonra memurlar yine geliyor. Yeniden bitip tükenmek

bilmeyen boş konuşmalar (hiçbir Batı dili konuşmuyorlar).

Pasaportları alıyorlar, vs. Pasaportları sabah altıda alacağız. Kaptan

karşı çıkıyor. . . vs. Aslında pasaportlar ertesi sabah gerek.

13 Haziran.

Saat yedide hareket. On birde Simi adasındayız. Hayranlık

uyandıran Yunan temizliği. En yoksul evler tertemiz kireçlenmiş,

süslenmiş, vs. Türklerin bu halkı o kadar uzun bir süre egemenliği

altına alması inanılmaz ve isyan ettirici bir şey. Deniz

banyosu. Ama klostrofobi şiddetleniyor. Geri kalan her şey harika.

Saat on beşte Kos'a gitmek üzere yola çıkıyoruz.

Kos. Yaşamın kolay olduğu küçük liman Müzik. Radyo hoparlerinden

çok iyi tanıdığım bir ses tonuyla Kıbrıs olayları

haykırılıyor. Pembe ışıkların altında akşam yemeği yiyoruz.