Kaotik Benlik: Baudelaire

Baudelaire

Portrait de Baudelaire gustave courbet 1848

1848 devrimler döneminin "uyumsuz", "düşünen aylak", melankolik tipinin, Charles Baudelaire (1821-1867) kişiliğinde ve yaşamında somutlaşması klasikleşmiştir.

Baudelaire'in artık eskisi gibi, Rousseau'nun önerdiği "doğa durumu"na bile kaçacak olanağı ve şansı kalmamıştır. Bu yeni melankolik aylak "flâneur" büyük kentin ürünü olarak orta çıkmıştır ve gene büyük kentin pazarında -"pasajlarında"- tüketilmeye mahkûmdur. (Bu konuda vazgeçilmez başyapıt Walter Benjamin'in Pasajlar çalışmasıdır.) Toplumsallaşamayan aylak insanla artık engizisyon bile ilgilenmez. Ortaçağ dinsel inançlarının elinden kurtulduğunu sanan melankolik aylak insan, bu kez tüketim toplumunun mistik, gizemli ortamında metalaştığını, pazara sürüldüğünü görür (Marx)... Engizisyon önünde yargılanmaktan bin beter acılara sokar onu, metalaştığını, pazara sürüldüğünü

duyumsamak...

Bir türlü "toplumsallaşamayan " Baudelaire, son bir seçenekle çağdaşı Herman Melville (1819-1891), Moby Dick’te balinaların yaşamı üzerinden yaptığı bir metafora uygun olarak, buzlar arasında sıcak kalarak, bulunduğu dünyada o dünyanın bir parçası olmadan yaşamaya, her mevsimde kendi sıcaklığıyla yetinmeye çalışır. Toplumun organik hayatından koptuğunu, "organik zamanı” yitirdiğini görür. Genç yaşta intihar girişiminde bulunur. Başaramaz. Dünyaya uymak ister. Beceremez. Dünya başkenti Paris'te yaşayacak, barınacak bir yer bulamaz. Parasızlıktan ama daha çok ruhsal huzursuzluktan, kısa bir zaman dilimi içinde 44 kez ev değiştirir. Sartre, ünlü Baudelaire denemesinde, onun yaşamı boyu yüzlerce kez ev değiştirdiğini yazar. Ölümü, tek kurtuluş yolu olarak, "geç kaldın yıllanmış korkak!" diye çağırır durur. Sonunda 46 yaşında kurtulur yaşamaktan ve ateist olmasına karşın "bir tapınağa sığınır gibi, anasının kolları arasında ölür, modern çağın "toplumsallaşamayan" örnek melankoliği.

Serol Teber - Melankoli

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)

RİMBAUD

"...ve nasıl da hoşlanırdı karanlık şeylerden hayatta, Kepenkleri kapalı, yüksek tavanlı, mavi havalı, Neme teslim olmuş odasında, Durmadan hayal ettiği romanını okurken, Aşı boyası göklerle, suya gömülmüş ormanlarla, Yıldız ağaçlarda açmış tensel çiçeklerle dolu romanı Başdöngüsü, yıkılış, bozgun ve merhamet dolu! - Mahalle kendi uğultuları içinde yaşarken öyle, O, aşağıda, -tek başına, bez şiltesinin üzerine uzanmış, Hayal ederdi derin bir tutkuyla yelken açmış tekneleri."

cyril collard / yırtıcı geceler

"Jean Genet bir gün önce ölmüştü. Genet’nin 19 Aralık 1910’da doğduğunu okudum. Ben 19 Aralık 1957’de doğdum. Bu rastlantıdan yola çıkıp bende herhangi bir yetenek olduğu sonucuna varmıyordum. Ama buna karşılık kendi kendime, benim de bir gün onun gibi harekete geçmem gerektiğini düşündüm. Bir patlayıcıyı ateşlemek, bir el bombasının pimini çekmek, bir otomatik tüfeğin tetiğine basmak. Genet’nin dudaklarından, buldog güzelliğindeki o dümdüz yüzünden fışkıran şu cümle beni sarhoş ediyordu: “İnsanların acımasızlığını yalnızca şiddet yok edebilir.”

Isıdore Ducasse

" O günden sonra, sen, tedirgin ve erken gelişmiş imgelemli çocuk, ağır sandallarıyla, dolambaçlı kavşağın kaldırım taşlarını yorgun yorgun çiğneyen bu gizemli delikanlıyı bir daha göremedin. Bu alevler sarınmış kuyrukluyıldız, aşırı merakın yöneldiği bu hüzünlü insan, senin düş kırıklığına uğramış gözlerinin alnacında parlamadı bir daha; ve sen, sık sık, çok sık, belki de her zaman düşüneceksin, yaşanan dünyanın iyilik ve kötülüklerine aldırmazmış gibi görünen, ve korkunç ölü yüzü, diken diken saçları, sallana sallana yürüyüşü ve yazgının acımasız kar tarağının iş gördüğü uzayın uçsuz bucaksız bölgelerinde sürekli olarak oyalanıp duran, umudun kanlı avını ararmış gibi eter denizinin gülünç sularında körlemesine yüzen kollarıyla rastgele ilerleyen bu insanı... "

GAUGUİN / TAHİTİ GÜNLÜĞÜ

“Umarım ki pek yakında, gün gelsin ki kendimi bir okyanus adasının ormanlarına gömeyim, haz, huzur ve sanatla yaşayabileyim. Avrupa’daki o para mücadelesinden uzakta, yeni bir ailenin mensubu olarak. Tahiti’nin o güzelim tropik gecelerinde, çevremdeki gizemli varlıkların sevgi dolu ahengine ritm tutan kalp atışlarımın o tatlı tatlı homurdanan müziğini dinleyebileyim. Para sorunundan uzakta, sonunda özgürleşmiş olarak sevebilmek, şarkı söyleyebilmek ve ölmek mümkün olacak.”

giacometti'nin atölyesinde (sartre & genet)

Nietzsche'nin Torino'daki Günleri

" Ne güzel bir gün. Burada yanan ışık ve hafif hafif esen rüzgar en ağır düşüncelere kanat takıyor. Eski dostum Jacob Burckhardt bu şehirden geçmişti ve Traviata'nın suretini gördüğünü söylemişti. Bıyıklarım benim temiz hava filtrem ve bu şehrin kaldırımları ayaklarım için bir cennet. Yalnızca, yürürken düşündüklerimiz kayda değer düşüncelerdir. Tam da ihtiyacım olan şehir işte. Ah, Torino! Tebrikler, sevgili dostum. Bana gönülden nasihat verdin. Bu şehir benim için yapılmış..."

Evrenin Hikayesi

Her uygarlık, dünyadaki her din bir yaratılış hikayesine sahiptir. Bu hikayeler nereden geldiğimizi, buraya nasıl geldiğimizi ve ölünce ne olacağını anlatır. Benim de farklı bir yaratılış hikayem var, ama bu tümüyle fizik ve uzay bilimine dayalı. Çünkü kendi kökenimizi anlamak yıldızların yaşamını ve kıyametimsi ölümlerinin kainata yeni bir yaşamı nasıl getirdiğini anlamakla eş değer, çünkü bu gezegendeki her dağ, her kaya, her yaşayan şey, sizin ve benim her parçam uzayın fırınlarında dövüldü. (Brian Cox)

NİHİLİZMİN ÇANLARI

"Cenova'da, bir akşam, alacakaranlık vakti, çanların bir kuleden uzun uzun çaldıklarını duydum; durmadan çaldılar ve sokakların uğultusunu aşarak, kendine doymak bilmez bir ses gibi çınlamaya devam ederek akşamın gökyüzüne ve meltemine doğru gittiler; ürkütücü, çocuksu ve aynı zamanda sonsuz bir melankoliyle yüklüydüler. O esnada Platon'un sözlerini hatırladım ve onları bir anda kalbimde hissettim: insanca şeylerin hiçbirini ciddiye almaya değmez; ama yine de -"

Queer Okumalar

"Queer" Amerikan lezbiyen ve gey politikasında ve akademisyen dünyasında 1990'ların başından bu yana bir kategori olarak popülerleşse de, terimin işaret ettiği çatışmaların lezbiyen ve gey kültüründe uzun bir tarihi var. Eskiden bir hakaret olan "queer" terimi lezbiyen ve gey erkekler tarafından kendilerini tasvir etmek için kullanılmaya başlandı. Bir benlik tarifi olarak kullanılan queer, gey ve lezbiyen kimliklerin aykırı ve yıkıcı potansiyellerini yeniden vurguluyor ve anaakım lezbiyen ve gey politikalarının reddettiği drag, fetişizm, sadomazaşizm ve çarka çıkma gibi öğeleri benimsiyordu.."