Sesliler

A kara, E ak, İ al, U yeşil, O mavi: sesliler,
Diyeceğim bir gün gizli doğumlarınızı da:
Karanlık koylara, kara sineklere benzer A,
O amansız pis kokular üstünde fır dönerler.

Kır çiçeği, buhar, çadır beyazlığında E'ler,
Benzer dik buzullar mızrağına, ak krallara;
Gülüşüne İ, güzelim kızıl dudakların, kana,
O pişman sarhoşluklar içindeki, o öfkeler.

Çevreler U, yeşil denizlerin çalkantısı,
Sessizliği onca otların, yüz kırışıklarının
Bastığı simyanın geniş alınlara damgasını;

Kutsal Borazan O, yaban çığlıklar, gürültüler,
Meleklerden, acunlardan geçmiş sessizlikler
- Sen ey Omega, ey o mor ışığı Gözlerinin!
(çeviri: İlhan Berk)


Rimbaud'nun ölümünden sonra Rene Ghil, 1866'da yazdığı "Söz'ün Betiği" adlı yapıtında, sesli, sessiz, tüm harfleri incelemeye kalkar, işe Rimbaud'yu eleştirmekle başlar, A kara, E beyaz, ama I kırmızı değil, mavi; O, mavi değil, kırmızı; U yeşil değil, sarı der. Sonra harflere kendince renkler verir. Ghil'in yaptıklarına dayanamaz Paul Verlaine, bir yazı yazar: 

"Dostum Ghil, sana saygım var, ama lütfen tereciye tere satma. A'nın kara, E’nin beyaz, I’nın kırmızı olması Rimbaud'nun umurunda mıydı sanki. Yaşayıp şu yazdıklarını okusaydı —zaten dili keskindir- az gırgıra almazdı seni. Önemli olan harflerin rengi değil, o şiirdeki güzel dizeler."

Sesliler şiiri üzerine çeşitli yorumlar yapıldı. 

Bunlar arasında en ilginci Robert Faurisson'nın cinsel yorumu:

"Rimbaud Sesliler şiirinde erotik, cinsel duyguları dile getirir. A harfini yatık düşünün, ayrık bacaklar, apış arası, sevişmede kalkış noktası. E'yi yatırın, göğüsler çıkar ortaya. Yatık U dudak çizgileri. U'yu ters çevirin insan yüzü çıkar ortaya, alnı ve saçlarıyla. Yatık O, gözlerdeki H mahzunluk, boşalım.”

Rimbaud'nun ölümünden seksen yedi yıl sonra İlhan Berk, 1978 tarihli Kül kitabındaki "Harfler” şiirinde alfabeye eğiliyor, harflerin cinsel yorumunu yapıp bazen onları yatık halde düşünüyor ve şunları söylüyor:

 "Her harf benim yaşamımda, çeşitli kılıklara, renklere, kokulara girip çıktı. Bir zamanlar büyük A'yı severdim (...) Büyük bir aşk duymuşumdur U'ya. Bir esriklik ; imgesidir U: Dölyataklarında barınır. Bir zamanlar Y de benim için böyleydi: Yarıklığını, ayrıklığını severdim. Büyük, güzel kokular bağışlamıştır bana. Sarı bir renk de bulmuşumdur onda. Baygın kızgın bir koku da (...) Oysa bir yazıyı ne güzel uzatır! Durukluğu sevmez. Küçük r de sevgi doludur benim için (...) Harflerin biçimleri, renkleri, daha da başka alanlara götürmüştür beni (...) Beyazla en güzel ilgiyi 'O’nun kurduğuna inanırım. T renkler taşır, pat diye bir kırmızıdır, ya da bir mor. Yatık bir ‘S'yi ise korkunç resimsel bulurum..."

diyor ve şiir böyle sürüp gidiyor.

*

Erdoğan Alkan
(1935 - 2014)